Ο Βέγγος στα 32 του και η ασπρόμαυρη Αθήνα των παιδικών μας χρόνων

Καραγκιόζης: Ο Αδικημένος της Ζωής» (1959) 

Καραγκιόζης 1959 – Μια ταινία-ωδή στην τέχνη που ξεχάσαμε

Νοσταλγία και Θέατρο Σκιών στην Αθήνα του ’50

Ασπρόμαυρες στιγμές: Βέγγος, Καραγκιόζης και μια πόλη που χάθηκε

Η ταινία δένει με επιτυχία ένα κοινωνικό δράμα με την παράδοση του θεάτρου σκιών, φέρνοντας στο φως τη συγκινητική παρακμή μιας τέχνης κι ενός ανθρώπου –του Σταμάτη Τρανού– που έχει ξεχαστεί. Η σκηνοθετική γραμμή (Γεωργιάδης–Θαλασσινός) κινείται με ρεαλισμό, ενώ ο Θάνος Κωτσόπουλος προσδίδει βαριά πνευματικότητα και νοσταλγία στο ρόλο του Τρανού .

Ο Θανάσης Βέγγος, παρότι δευτερεύοντα ρόλο, φωτίζει με την φυσικότητά του την ανθρώπινη διάσταση του χαρακτήρα Μέλετη, του ταξιτζή-πατέρα (παρόμοιοι ρόλοι που συνέχισε να ενσαρκώνει στις δεκαετίες που ακολούθησαν) .

Η μετάβαση από το παραδοσιακό θέατρο σκιών στον κινηματογράφο και η νοσταλγία για την «παλιά Αθήνα» πλαισιώνονται από όμορφα ασπρόμαυρα πλάνα, που αποτυπώνουν την πόλη με νεοκλασικά, πλατείες και δρόμους λιγότερο εμπορευματοποιημένους – μια Αθήνα ανθρώπινη, ανθρώπινη με φυσικό ρυθμό, όπως βλέπουμε στις φωτογραφίες των δεκαετιών ’50–’60 . Τα σχέδια και οι απεικονίσεις του δρόμου, των ταξί και των πλατειών αποτελούν ένα αθόρυβο ταξίδι βαθιάς αισθητικής μνήμης – στοιχεία που αυξάνουν την αξία της ταινίας ως πολιτιστικό ντοκουμέντο.

Ο Θανάσης Βέγγος κατά την κυκλοφορία της ταινίας –το 1959– ήταν περίπου 32 ετών, στην αρχή της σημαντικής του κινηματογραφικής πορείας. Εκείνη τη χρονιά έλαβε και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ως «εξαιρετικό ταλέντο»

Η ευαισθησία προς τον λαϊκό άνθρωπο, τις γειτονιές και τη μνήμη της πόλης

Η ομορφιά της παλιάς Αθήνας στην ταινία

• Νεοκλασικά κτίρια και πλατείες: Η Αθήνα της ταινίας φαίνεται ανάλαφρη, ανθρώπινη, με φόντο νεοκλασικά και πλατείες που αποπνέουν νοσταλγία. Το ασπρόμαυρο φιλμ αποτυπώνει μια πόλη που στέκεται ελεύθερα, ανοιχτή στον ουρανό και στον φυσικό φωτισμό .

• Η κίνηση στους δρόμους και η ζωή των ταξί: Τα ταξί της εποχής –με μεγάλες σημαίες ενός και μόνο χρώματος– παντρεύονται με τη ζωή στο δρόμο. Αυτή η ατμόσφαιρα αναδεικνύεται στο φιλμ, συνδέοντας τους χαρακτήρες με την Αθήνα και την καθημερινότητά τους, όπως διαπιστώνουμε και από μαρτυρίες της εποχής .

• Πλατείες σαν την Κυψέλη: Οι πλάκες της Κυψέλης, η αρχή της Φωκίωνος Νέγρη με φόντο τα Τουρκοβούνια, η πλατεία Ομονοίας και το Σύνταγμα – όλα είναι αποτυπωμένα διακριτικά στις εναλλαγές σκηνών, προσθέτοντας μια ιδέα ιστορικού συνειρμού: τόσο κοντά στον αέρα του σήμερα και ταυτόχρονα τόσο μακριά από την αλλοτρίωση της αστυφιλίας

Η ταινία αποτελεί ένα συγκινητικό φιλμικό πορτραίτο μιας άλλης Αθήνας και ενός άλλου ανθρώπου, που ζει μέσα στην ακούσια θλίψη και τη νοσταλγία για μια τέχνη και έναν τρόπο ζωής που χάνεται. Η ερμηνεία του Θανάση Βέγγου εκείνη την περίοδο, σε ηλικία 32 ετών, προσθέτει μια ανθρώπινη αυθεντικότητα στο δραματικό σενάριο. Παράλληλα, η οπτική των τοπίων και της καθημερινότητας της παλιάς Αθήνας καθιστά την ταινία σημαντική όχι μόνο ως ψυχαγωγία αλλά και ως κινηματογραφικό μνημείο.

Η ταινία

Η ταινία «Καραγκιόζης: Ο Αδικημένος της Ζωής» (1959) είναι ελληνικό κοινωνικό δράμα, διάρκειας περίπου 85–91 λεπτών, σε ασπρόμαυρη προβολή με μονό ήχο

Καραγκιόζης: Ο Αδικημένος της Ζωής (1959) Θάνος Κωτσόπουλος, Βούλα Ζουμπουλάκη, Θανάσης Βέγγος (HD)

Πλοκή

Ένας ελληνοαμερικανός, ο Πήτερ Πάπας, ξεκινά διακοπές στην Ελλάδα μαζί με τη γυναίκα του. Ξαφνικά συγκρούεται με ταξί. Ο ταξιτζής, ο Μελέτης, είναι παιδικός του φίλος, τώρα πατέρας έξι παιδιών. Μαζί αναζητούν τον παλιό τους μέντορα, τον καραγκιοζοπαίκτη Σταμάτη Τρανό —που κάποτε προφήτευε την «παρακμή» της τέχνης του Θεάτρου Σκιών εξαιτίας του κινηματογράφου— αλλά τώρα τον βρίσκουν καταχρασμένο και εξαντλημένο. Ύστερα από συγκρούσεις και αποκαλύψεις (όπως η ταυτότητα της κόρης του Σταμάτη), η ιστορία κορυφώνεται με δραματική σκηνή στο νοσοκομείο και τον θάνατο του Τρανού

Ο Αδικημένος της Ζωής: Όταν ο Καραγκιόζης δάκρυζε για την παλιά Αθήνα

Συντελεστές

• Σκηνοθεσία: Βασίλης Γεωργιάδης & Ερρίκος Θαλασσινός 

• Σενάριο: Θάνος Κωτσόπουλος, βασισμένο στο διήγημα «Της Τέχνης τα Φαρμάκια» του Γιάννη Βλαχογιάννη 

• Πρωταγωνιστές:

  • Θάνος Κωτσόπουλος (Σταμάτης Τρανώ)

  • Βούλα Ζουμπουλάκη (Μαρίκα / Λίζα) 

  • Θανάσης Βέγγος (Μελέτης)

  • Χριστόφορος Νέζερ, Μιχάλης Μπούχλης, Βύρων Πάλλης, Μαργαρίτα Λαμπρινού κ.ά. 

• Μουσική: Χρήστος Μουραμπάς, με δημοτική ορχήστρα που πλαισιώνει την ταινία 

• Παραγωγή: Ηλίας Περγαντής – Περγαντής Φιλμ

Εισιτήρια: 28.429, κατέλαβε την 20η θέση ανάμεσα σε 51 ελληνικές ταινίες της κινηματογραφικής σεζόν 1958–59

Μουσική & ήχος

Ο Χρήστος Μουραμπάς χρησιμοποιεί λαϊκά όργανα (κλαρίνο, σαντούρι, λαούτο) για να φέρει κοντά το θεατή στην παράδοση και τον λαϊκό κόσμο της Αθήνας . Τραγούδια όπως «Η Βλάχα», «Η Σαμιώτισσα» και το ρεμπέτικο «Η Αντριάνα» δένουν με την αφήγηση, υπογραμμίζοντας τη λαϊκή-πολιτιστική συνείδηση που διατρέχει την ταινία. Η μουσική δεν είναι απλά διακοσμητική: γίνεται μέρος του αφηγηματικού ιστού, φέρνοντας μαζί την αυθεντικότητα της εποχής και των χαρακτήρων.

Ο Βέγγος ως “διακριτικός θυμωμένος”

Ακόμη και σε έναν δευτερεύοντα χαρακτήρα όπως ο Μέλετης (Ταξιτζής), ο Θανάσης Βέγγος φέρνει ένα βιωματικό φορτίο: κινήσεις, εκφράσεις, απλότητα γεμάτη βάρος – όλα δείχνουν τη μετέπειτα εξέλιξή του ως τραγικού πρωταγωνιστή. Είναι ένας ηθοποιός που, όπως αναφέρθηκε στο Reddit, «ήταν πάντα τραγικός. Και η τραγικότητα του έβγαινε ως κωμωδία»  – εδώ, όμως, συγκρατεί ενστικτωδώς την τρυφερότητα και την αλήθεια της στιγμής.

Ιστορικά Πλάνα

Πλάνο με την Πλατεία Ομονοίας

• Φαίνεται η κίνηση με τα ταξί και τα αυτοκίνητα της εποχής, αλλά και οι χαρακτηριστικές μεγάλες κολώνες φωτισμού.

• Η Ομόνοια τότε ήταν κεντρικός κόμβος συγκοινωνίας, και το πλάνο δείχνει την Αθήνα πριν την αστικοποίηση που ακολούθησε.

Πλάνο με τη Φωκίωνος Νέγρη και την Κυψέλη

• Η ταινία περιλαμβάνει πλάνα με τις πλατείες και τα λιθόστρωτα της Κυψέλης, με φόντο τα Τουρκοβούνια.

  
  

  

  1950,  πλατεία Κυψέλης. (πλατεία Κανάρη).

  
  
  
  

• Δείχνει μια πιο ήσυχη, γειτονιά με ανθρώπινη κλίμακα, χαρακτηριστική για την Αθήνα των 50s, πριν τα μεγάλα κτίρια και πολυκατοικίες.

Λυκαβηττός και Αττικό τοπίο

• Αεροφωτογραφίες ή πλάνα από ψηλά που καταγράφουν τον Λυκαβηττό ως χαρακτηριστικό στοιχείο της πόλης.

• Η εικόνα του λόφου σε συνδυασμό με τον ορίζοντα της Αθήνας αναδεικνύει την αίσθηση μιας πόλης σε μετάβαση, όπου η φύση και ο αστικός ιστός συνυπάρχουν.

Νεοκλασικά κτίρια στο κέντρο

• Πλάνα που δείχνουν τις όψεις των νεοκλασικών κτιρίων, με τις χαρακτηριστικές κολώνες και τα μπαλκόνια.

• Τα κτίρια αυτά αποτελούν πολιτιστικό κεφάλαιο της Αθήνας και αποτυπώνουν την αρχιτεκτονική και την αισθητική της εποχής.

Δρόμοι με ταξί της εποχής

• Τα χαρακτηριστικά ταξί με τις σημαίες, στοιχείο που έχει σχεδόν εξαφανιστεί σήμερα.

• Εικόνες της καθημερινής ζωής και των μετακινήσεων μέσα στην πόλη.

Αυλές & Δωμάτια

• Αυτές οι αυλές είναι συχνά μικρές, κοινόχρηστες και γεμάτες με απλά αντικείμενα της καθημερινότητας (πλυντήρια, απλωμένα ρούχα, γλάστρες).

• Τα μικρά δωμάτια που φαίνονται συνήθως ενοικιάζονταν σε ανθρώπους που έρχονταν από την επαρχία, κυρίως εργάτες ή φτωχούς που αναζητούσαν μια καλύτερη τύχη στην πρωτεύουσα.

• Το σκηνικό αυτό αποτυπώνει την πίεση της μετακίνησης πληθυσμού στην πόλη και το πρόβλημα της στεγαστικής ανέχειας που τότε ήταν πολύ έντονο.

Στην ταινία Καραγκιόζης: Ο Αδικημένος της Ζωής (1959), η σκηνή όπου ο κόσμος παρακολουθεί τον Καραγκιόζη είναι από τις πιο χαρακτηριστικές και ζωντανές στιγμές της ταινίας.

Η Αθήνα πριν τα μπετά, μέσα από τα μάτια του Καραγκιόζη

Περιγραφή πλάνου:

• Η κάμερα δείχνει έναν αυθόρμητο, λαϊκό χώρο συγκέντρωσης — μια μικρή αυλή ή πλατεία, όπου συγκεντρώνεται πλήθος ανθρώπων από διάφορες κοινωνικές τάξεις, αλλά κυρίως απλοί άνθρωποι της γειτονιάς.

• Οι θεατές είναι καθιστοί ή όρθιοι, εστιάζουν με ενδιαφέρον στην παράσταση του Καραγκιόζη, με εκφράσεις που δείχνουν γέλιο, έκπληξη ή συγκίνηση.

• Τα φόντα συνθέτουν μια αυθεντική αστική ατμόσφαιρα με παλιά κτίρια, αυλές με απλωμένα ρούχα και αυθόρμητες συνάξεις.

• Η σκηνή τονίζει την κοινωνική διάσταση του θεάτρου σκιών, που λειτουργεί σαν μέσο ψυχαγωγίας αλλά και επικοινωνίας των ανθρώπων της εποχής.

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.