Το χαμένο τραγούδι της Κέρκυρας

 Κάτω τα όπλα: η τέχνη μάς θέλει ενωμένους

Κέρκυρα: πολιτισμός σε έριδες αντί για ενότητα

 Το έργο είναι του Δημήτρη Μηλιώτη

Χορωδίες, φιλαρμονικές, θέατρο: ενωμένοι μεγαλώνουμε, χωρισμένοι χανόμαστε

Το κείμενο που αλολουθεί του Μάκη Αρμένη είναι ένα βαθιά στοχαστικό και κριτικό σχόλιο για την κατάσταση του πολιτισμού στην Κέρκυρα (και κατ’ επέκταση σε κάθε κοινωνία), με βασικό νόημα το εξής:

Ο πολιτισμός –είτε είναι μουσική, θέατρο, εικαστικά, λογοτεχνία– δεν είναι προσωπική ιδιοκτησία ούτε πεδίο ανταγωνισμού, αλλά κοινό αγαθό που υπάρχει για να ενώνει τους ανθρώπους. Ωστόσο, όπως επισημαίνει το κείμενο, στην πράξη συχνά κυριαρχούν μικρότητες, αντιπαλότητες και εγωισμοί, που αντί να ενισχύουν τη δημιουργία, τη διασπούν.

Το κείμενο στηλιτεύει αυτήν την «εσωτερική φαγωμάρα» και καταλήγει σε μια σαφή προτροπή:

• Να εγκαταλείψουμε την αντιπαλότητα και τους ψιθύρους.

• Να συνεργαστούμε, να ενώσουμε τις δυνάμεις μας.

• Να ξαναβρούμε τον πραγματικό σκοπό της τέχνης: να συνδέει, να συγκινεί, να δίνει ψυχή σε έναν τόπο.

Το νόημα είναι ότι αντί να μικραίνουμε τον πολιτισμό μας με έριδες, πρέπει να τον μεγαλώνουμε με συνεργασία και ενότητα. Μόνο έτσι η Κέρκυρα –ή οποιοσδήποτε τόπος– μπορεί να αξιοποιήσει τον πλούτο της παράδοσης και να αποκτήσει ζωντανή ψυχή.

Ψίθυροι, έριδες… και το χαμένο τραγούδι της Κέρκυρας

Γράφω πολλά χρόνια. Αν κάτι μπορώ να πω με το χέρι στην καρδιά, είναι πως ποτέ δεν ένιωσα τη σκουριά της ζήλιας να με βαραίνει. Αντίθετα, συχνά αποθέωσα γραπτά άλλων, τα αναδημοσίευσα, τα μοίρασα σαν μικρό δώρο σε φίλους και αναγνώστες. Γιατί ο λόγος, η τέχνη, η μουσική, το θέατρο, τα εικαστικά, δεν είναι ιδιοκτησία, είναι κοινό ψωμί που μοιράζεται στο τραπέζι.

Κι όμως, εδώ στην Κέρκυρα, και μάλιστα στο χώρο του πολιτισμού, αντί να μοιραζόμαστε το ψωμί, το κάνουμε ψίχουλα. Οι φιλαρμονικές και οι χορωδίες έχουν αποδείξει ότι μπορούν να σταθούν μαζί, να δώσουν συγκίνηση όταν ενώνουν ήχους και φωνές. Κι όμως, πίσω από τις παρτιτούρες, συχνά υψώνονται μικρά στρατόπεδα, ψίθυροι, αντιπαλότητες. Το ίδιο και στο θέατρο, το ίδιο και στις εικαστικές αίθουσες: η δημιουργία γίνεται πεδίο προσωπικών μαχών. Σαν να είναι πιο εύκολο να κερδίσεις έναν μικρό εχθρό, παρά να σταθείς δίπλα σ’ έναν φίλο.

Και τότε αναρωτιέμαι: ποιο είναι το κέρδος; Τι μένει μετά τη μάχη; Μόνο πληγές και σιωπή. Η τέχνη, όμως, γεννήθηκε για να σμίγει, όχι για να χωρίζει. Ένα πιάνο κι ένα πινέλο, μια σκηνή κι ένα ποίημα, έχουν κοινή ρίζα, την ανάγκη μας, να μιλήσουμε ο ένας στον άλλον.

Αντί να στρέφουμε τα νώτα, θα μπορούσαμε να ενώνουμε τις δυνάμεις μας, να φτιάξουμε κάτι μεγαλύτερο από τον καθένα μας.

Αυτός ο πόλεμος μας προσφέρει, έναν πολιτισμό κομματιασμένο, που αντί να υψώνει τον τόπο, τον μικραίνει. Οι νότες γίνονται θόρυβος, οι φωνές σιωπή, οι πίνακες σκονίζονται. Κι ο θεατής, ο ακροατής, ο αναγνώστης, μένει να κοιτάζει το κενό.

Σας το λέω καθαρά: κάτω τα όπλα. Ούτε το βιολί είναι ξίφος, ούτε η παρτιτούρα λάφυρο. Ούτε η χορωδία στρατώνας. Αντί να μετράμε στρατόπεδα, ας μετρήσουμε συγχορδίες. Αντί να βυθιζόμαστε στους ψιθύρους, ας υψώσουμε φωνές.

Η Κέρκυρα έχει ανάγκη να ξανακούσει τις φιλαρμονικές και τις χορωδίες της να συναντιούνται πιο συχνά. Να δει τον πολιτισμό της να γίνεται γέφυρα κι όχι τείχος. Γιατί αλλιώς, τι μας μένει; Ένας τόπος πλούσιος σε παράδοση αλλά φτωχός σε ψυχή. Μάκης Αρμένης