Σπάνια Ex Libris του Jean Morisot

Τα Γυμνά Έργα του Jean Morisot

Η Ερωτική Αισθητική του Jean Morisot

Γυμνά Ex Libris του Jean de Sauteval: Απόκρυφος Συμβολισμός και Τεχνική Δεξιοτεχνία

Jean Morisot: Η Τολμηρή Εξέλιξη του Γυμνού στη Χαρακτική Τέχνη του 20ού Αιώνα

Jean Morisot (aka Jean de Sauteval) — Εισαγωγή

Ο Jean Morisot (1899–1967), γνωστός στην καλλιτεχνική του δραστηριότητα ως Jean de Sauteval, είναι ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς — και πιο εκλεκτούς — δημιουργούς στον κόσμο των ex libris (συγκεκριμένα bookplates). 

Jean Morisot, που τακτικά χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Jean de Sauteval για το καλλιτεχνικό του έργο, έχει δύο κύριες αξιώσεις στη φήμη: είναι ένας από τους πιο γνωστούς εικονογράφους που ποτέ εργάστηκαν στο εξειδικευμένο πεδίο του Ex Libris — και είναι πιθανώς ο μόνος καταξιωμένος γραφίστας cujo κύριο επάγγελμα ήταν οδοντίατρος. 

Μεγάλωσε στο χωριό Vaux-sur-Blaise, στην περιοχή Champagne της δυτικής Γαλλίας, και σπούδασε σε Wassy, Τρουά και στο Παρίσι. Το 1925 παντρεύτηκε τη Lily, που έγινε δια βίου σύντροφός του και καλλιτεχνική έμπνευση, και την επόμενη χρονιά έλαβε το δίπλωμα ιατρικής στα οδοντιατρικά.

Παράλληλα με το ιατρικό του επάγγελμα, πάντα τον γοήτευε ο γραφιστικός σχεδιασμός — και ενώ βρισκόταν στο Παρίσι, έγινε φίλος με πολλούς σημαντικούς εικονογράφους της εποχής, περιλαμβανομένων των André Dignimont, André Collot, Sylvain Sauvage και Tsuguharu Foujita. Τα πρώτα του γνωστά Ex Libris χρονολογούνται στα τέλη της δεκαετίας του 1920, και συνέχισε να δημιουργεί νέες συνθέσεις μέχρι το τέλος της ζωής του. 

Από το 1933 έως το 1940 ασκούσε οδοντιατρική και στοματολογία σε Thonnance-lès-Joinville, και μετά μετακόμισε οριστικά στο Παρίσι. Εκτός από την αστική κατοικία τους στη rue Godot de Mauroy (που του άρεσε να περιγράφει ως στην «καλύτερη περιοχή κόκκινου φωτός» της πόλης), οι Morisot διέθεταν εξοχική βίλα στο προάστιο Chessy της ανατολικής περιφέρειας.

Μετά από καρδιακή προσβολή το 1949, η υγεία του δεν επανήλθε πλήρως — ωστόσο συνέχισε ακούραστα την εικαστική του δουλειά, και το 1953 του απονεμήθηκε η τιμητική διάκριση Légion d'Honneur.

Οι συλλέκτες Ex Libris που γνώριζαν τον Morisot σχολίαζαν πως ήταν χαρακτήρας λαμπρός, αλλά δύσκολος. Υπήρχαν φήμες για σκηνές στο σπίτι του, για πολλές επισκέψεις στη «καυτή» περιοχή πίσω από τη Madeleine, προκειμένου να βρει τα μοντέλα για τα Ex Libris του. Ο ποιητής φίλος του, Raphaël Barquissau, έγραψε ότι «τα πάντα είναι τόσο αντίθετα στο σπίτι του όσο και στο πνεύμα του». Ο Morisot ήταν αφοσιωμένος συλλέκτης· πρόσθεσε στη συλλογή της οικογένειας (που είχε ξεκινήσει ο πατέρας του, Louis Morisot, συμβολαιογράφος στο Vaux) κεραμικά, ξυλόγλυπτα, παλαιά master-pieces, σύγχρονα έργα και ανατολικά τέχνεργα. Στο τέλος της ζωής του είχε συγκεντρώσει πάνω από 5.000 παραδείγματα Ex Libris. Μετά τον θάνατό του, ο Βέλγος συλλέκτης Serge Golifman αγόρασε ολόκληρη τη συλλογή, η οποία διασκορπίστηκε σε δημοπρασία στη Galerie Bernaerts στην Αμβέρσα το 1986.

Σε μια σπάνια σύζευξη: ήταν ταυτόχρονα πιστοποιημένος οδοντίατρος — stomatologue — και εξαιρετικός γραφίστας· πιθανώς ο μόνος με τόσο σοβαρό ιατρικό επάγγελμα και τόσο εκτεταμένη καλλιτεχνική παραγωγή στον τομέα του ex libris. 

Ο Morisot γεννήθηκε το 1899 στο χωριό Vaux-sur-Blaise στην περιοχή Champagne της Γαλλίας.

Σπούδασε ιατρική / στοματολογία, και το 1925 πήρε το δίπλωμα ιατρικής· το 1926 ειδικεύτηκε ως stomatologue. 

Από νεαρή ηλικία εξέφραζε την έφεσή του στο σχέδιο και την καλλιτεχνική δραστηριότητα — σκίτσα, γελοιογραφίες, διακοσμήσεις — παράλληλα με τις σπουδές και αργότερα με την ιατρική του καριέρα.

Το 1925 παντρεύτηκε τη Lily Morisot, η οποία υπήρξε «μούσα» του — και πηγή έμπνευσης για πολλά από τα σχέδιά του.

Κατά την καριέρα του, πέρα από την οδοντιατρική, εργάστηκε ως ilustrateur / dessinateur, δημοσιεύοντας σχέδια και γελοιογραφίες — ακόμη και την ιατρική του διατριβή σε μορφή εικονογράφησης.

Το Παράδειγμα του Ex Libris 

Τι είναι το Ex Libris

Ο όρος ex libris (με λατινική φράση «από τα βιβλία του/της…») αναφέρεται σε μια ετικέτα ή εκτυπωμένη διακοσμητική πινακίδα που επικολλάται στην αρχή ενός βιβλίου, για να υποδείξει τον ιδιοκτήτη του. 

Παραδοσιακά περιλάμβανε σκάλισμα, χαρακτικά, με πληροφορίες όπως όνομα, έμβλημα, μότο, και συμβολικά ή διακοσμητικά μοτίβα που σχετίζονται με τον κάτοχο του βιβλίου. 

Ο Morisot / de Sauteval αγάπησε το Ex Libris

Ο Morisot, με την καλλιτεχνική του διάθεση και την αγάπη για το σχέδιο, βρήκε στο ex libris έναν ιδανικό «καμβά» για εκφραστική ελευθερία, δημιουργία μικρο-έργων τέχνης: χαρακτικά, χάραξη, εκτύπωση — με τεχνική, ακρίβεια και προσωπική σφραγίδα.

Η δυνατότητα να συνδυάσει το καλλιτεχνικό με το «ιδιοκτησιακό», να φέρει δηλαδή τον χαρακτήρα του συλλέκτη / βιβλιοφάγου, του έδινε χώρο να εκφράσει τόσο καλλιτεχνικά όσο και κοινωνικά στοιχεία.

Η Καλλιτεχνική Προσέγγιση του Morisot — Στυλ και Θεματολογία

Τα ex libris του Morisot — που υπογράφονται ως Jean de Sauteval — συχνά διαθέτουν έντονο χαρακτήρα: χαρακτικά, χάραξη, με μοτίβα που κυμαίνονται από συμβολικά έως — σε ορισμένες σειρές — ερωτικά ή προκλητικά θέματα.

Κάποια έργα του είναι γνωστά για το «ερωτικό / voyeuristic» ύφος τους, με νύξεις στις επιθυμίες, το σκοτεινό, ακόμη και το «εσωτερικό» των ανθρώπινων παθών· μια ελληνιστί «σκοτεινή αλλά ποιητική» αισθητική. 

Παράλληλα, δημιουργούσε και πιο «καθαρά» ex libris — για βιβλιοθήκες, συλλογές, προσωπικές βιβλιοθήκες — με πιο κλασικά ή συμβολικά μοτίβα. 

Αυτό το εύρος — από το κλασικό στο ερωτικό, από το συμβολικό στο φορτισμένο — δείχνει έναν καλλιτέχνη που πειραματίστηκε με τα όρια του ex libris ως μορφής τέχνης.

Η Κοινωνική / Συλλεκτική Διάσταση — Κοινωνικοί Ιδιωματισμοί & Συλλεκτισμός

Η χρήση ex libris δεν ήταν απλώς ένας τρόπος σήμανσης βιβλίων — ήταν και ένας τρόπος κοινωνικής ταυτότητας: ο ιδιοκτήτης, τα ενδιαφέροντά του, οι πεποιθήσεις του, αλλά και οι αισθητικές του προτιμήσεις αποτυπώνονταν στο εξώφυλλο/εσωτερικό του βιβλίου μέσω ενός μικρού έργου τέχνης. Το ex libris ήταν — και είναι — ένα είδος προσωπικού «σήματος» και δήλωσης. 

Ο Morisot/de Sauteval, με την παραγωγή του, εξυπηρετούσε αυτή την ανάγκη για προσωπική ταυτότητα· αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε ex libris που λειτουργούσαν περισσότερο ως «μικρά έργα τέχνης» παρά ως απλές ετικέτες. Αυτή η μετατόπιση — από λειτουργικό σε καλλιτεχνικό — έχει μεγάλη σημασία για τη θέση του στον κόσμο του γραφιστικού design και της συλλογής.

Επιπλέον, έγινε συλλέκτης ο ίδιος — αγαπούσε τα παλιά мастерpieces, έργα τέχνης, αντικείμενα — και συγκέντρωσε μεγάλη συλλογή ex libris, ξύλινα γλυπτά, φαΐενς, με ενδιαφέρον τόσο για την παραδοσιακή όσο και για τη σύγχρονη τέχνη.

Αυτή η δραστηριότητα — δημιουργία και συλλογή — δείχνει πως για τον Morisot το ex libris δεν ήταν απλώς επάγγελμα ή χόμπι· ήταν τρόπος ζωής, τρόπος να συνδυάσει τέχνη, βιβλία, συλλογές και ταυτότητα.

Παραδείγματα & Ιστορικά Στοιχεία

Ορισμένα από τα ex libris του φέρουν ως μοτίβο ανθρώκινες κρανιαίες φιγούρες — δείγμα αναφορών στο μυστήριο, στο σκοτεινό, στο «vanitas / μοίρα» — όπως ένα γνωστό του «skull ex libris» του 1954, σχεδιασμένο για την προσωπική του crime-library. 

Άλλα του έργα είναι περισσότερο συμβολικά ή διακοσμητικά: χρησιμοποιούσε την τεχνική του engraving/etching, λεπτομερείς γραμμές, σκιάσεις, και σχέδια όπου η μορφή και η σύνθεση έχουν μεγάλη σημασία.

Η καλλιτεχνική του παραγωγή εκτεινόταν από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 έως σχεδόν το τέλος της ζωής του — δηλαδή πάνω σε 40 και πλέον χρόνια. 

Ο Morisot/de Sauteval θεωρείται — από όσους μελετούν το ex libris και τις εικαστικές εκφάνσεις του — ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς στην κατηγορία των ex libris, ειδικά αυτών με πιο «τολμηρό» ή «σκοτεινό» χαρακτήρα.

Η διπλή του ιδιότητα — ιατρός και καλλιτέχνης — προσθέτει μια ιδιαίτερη διάσταση: δείχνει ότι η τέχνη δεν είναι πάντα αποκλειστικό επάγγελμα· μπορεί να συνυπάρχει με άλλες, πιο συμβατικές, δραστηριότητες.

Η συλλεκτική του δραστηριότητα και η μεγάλης κλίμακας παραγωγή ex libris σημαίνουν ότι σήμερα πολλά από τα έργα του κυκλοφορούν σε συλλογές, δημοπρασίες ή αρχειακές βιβλιοθήκες — και διατηρούν αξία τόσο ως αντικείμενα τέχνης όσο και ως ιστορικά τεκμήρια. 

Αν δούμε τα γυμνά και τα ερωτικά ex libris του Jean Morisot μέσα στο πλαίσιο της εποχής τους (δεκαετίες 1930–1950), ναι, ένα μέρος του έργου του θεωρήθηκε ξεκάθαρα «ακραίο». Ήδη ο ίδιος έχει αφιερωμένη μονογραφία με τίτλο Les ex-libris érotiques et singuliers du Dr. Jean Morisot alias Jean de Sauteval, κάτι που δείχνει ότι τα ερωτικά του θεωρήθηκαν όχι απλώς «λίγο τολμηρά», αλλά ιδιότυπα και οριακά για το είδος.

Σύγχρονες περιγραφές τα χαρακτηρίζουν «erotic and voyeuristic book plate art» με διαβόλους, μοναχές, μάγισσες και «provocative sexual scenes», δηλαδή σκηνές σαφώς πιο φορτισμένες από ένα κλασικό ακαδημαϊκό γυμνό. Επιπλέον, έμποροι έργων τέχνης μιλούν για «sexually tinted etchings» όταν αναφέρονται σε κάποια ex libris του, υποδηλώνοντας μια συνειδητά ερωτική φόρτιση που ξεπερνά το διακριτικό αισθησιασμό.

Για ένα συντηρητικό, καθολικό και αστικό κοινό της εποχής, η μίξη γυμνού, θρησκευτικών/δαιμονικών μοτίβων και υπαινικτικών σεναρίων ήταν σίγουρα κάτι που μπορούσε να θεωρηθεί ακραίο ή τουλάχιστον «για κλειστό κύκλο συλλεκτών», όχι για δημόσια κυκλοφορία.

Από τη ματιά, όμως, ενός σημερινού θεατή, τα περισσότερα γυμνά του Morisot μοιάζουν περισσότερο θεατρικά και συμβολικά, παρά ωμά ή χυδαία. Η ένταση προκύπτει από το παιχνίδι ρόλων (διάβολοι–μοναχές, μάγισσες–εραστές), από την αντίθεση ιερού–βλάσφημου και από τη σκοτεινή, συχνά ειρωνική αφήγηση, όχι απαραίτητα από την «ωμή» απεικόνιση του σώματος.

Μέσα στο στενό, συλλεκτικό πλαίσιο του ex libris, όπου πολλοί καλλιτέχνες έμεναν σε περισσότερο διακοσμητικά ή αλληγορικά γυμνά, ο Morisot όντως κινείται στα όρια και σε ορισμένα έργα τα ξεπερνά· σε σύγκριση όμως με τη σημερινή εικονογραφία (ψηφιακή πορνογραφία, extreme εικονογράφηση κ.λπ.) τα έργα του παραμένουν ξεκάθαρα στο πεδίο της χαρακτικής τέχνης: λεπτοδουλεμένες γραμμές, σύνθετος φωτισμός, πολλά επίπεδα συμβολισμού και μια έντονα «λογοτεχνική» διάθεση, περισσότερο ερεθιστική για τη φαντασία παρά ωμή στην απεικόνιση.

Ο Jean de Sauteval / Jean Morisot είναι μια από τις πιο πολυδιάστατες και αξιοσημείωτες μορφές στην ιστορία του ex libris. Η καλλιτεχνική του ελευθερία — από το διακριτικά συμβολικό μέχρι το προκλητικό και ερωτικό — και η επιμονή του να συνδυάσει την τέχνη με τον καθημερινό επαγγελματικό βίο (οδοντιατρική) αξίζουν σεβασμό. Μέσα από τα έργα του βλέπουμε πως το ex libris δεν είναι απλώς «γραμματοσημάδι βιβλίου», αλλά φορτίο ταυτότητας, αισθητικής και συλλεκτικής κουλτούρας.

• Les ex-libris érotiques et singuliers du Dr. Jean Morisot (Google Books) – Βιβλιογραφική καταχώριση του βασικού έργου του Benoît Junod για τα ερωτικά και «ιδιόρρυθμα» ex libris του Jean Morisot (Jean de Sauteval), με στοιχεία έκδοσης, σελίδες και θέματα.
• Les ex-libris érotiques et singuliers du Dr. Jean Morisot – Présentation (Cultura) – Παρουσίαση του βιβλίου με σύντομο κείμενο που περιγράφει τον Morisot ως έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς «ex-eroticis», με έμφαση στη χαρά της ζωής και τον παιχνιδιάρικο, πονηρό χαρακτήρα των έργων.
• Les Ex-libris érotiques et singuliers du Dr. Jean Morisot (Open Library) – Καταχώριση στο Open Library με πληροφορίες για την έκδοση της Galerie Humus (1997), θεματικές λέξεις-κλειδιά (erotic bookplates) και δυνατότητα εντοπισμού του βιβλίου σε βιβλιοθήκες.
• PDF κατάλογος Lux Mentis – Occult Ex Libris (με αναφορά στον Jean Morisot) – PDF dealer catalogue που περιγράφει τον Dr. Jean Morisot ως καλλιτέχνη γνωστό για «erotic and voyeuristic book plate art» με διαβόλους, μοναχές, μάγισσες και προκλητικές σκηνές· περιλαμβάνει συγκεκριμένα παραδείγματα ex libris.
• Belgian Art Gallery – Ex libris Docteur Morisot "et in Areadior ego!..", 1954 – Σελίδα γκαλερί με αναλυτικά στοιχεία για ένα ex libris του 1954 με κρανίο για την προσωπική «crime library» του Morisot, με τεχνική περιγραφή (etching), διαστάσεις και σχόλια.
• Belgian Art Gallery – Ex libris Jean Morisot with "ABCDE" drystamp – Άλλη σύνθεση ex libris με κρανία, περιγραφή τεχνικής (graphics with dry stamp), προέλευση από δημοπρασία και σημείωση ότι πρόκειται για έργο σχεδιασμένο για τη «crime library» του δημιουργού.
• Jean de Sauteval – Auction Results & Artworks (MutualArt) – Σελίδα με δημοπρασίες και δείγματα έργων του Jean de Sauteval, συμπεριλαμβανομένων ερωτικών/γυμνών συνθέσεων όπως η «La Maya nue, Hommage à Goya», χρήσιμη για να δει ο αναγνώστης την αισθητική του στην πράξη.
• Ex-libris de Jean Morisot, médecin et graveur – Άρθρο Alceste Art – Σύντομο γαλλικό άρθρο για τον Jean Morisot ως γιατρό και χαράκτη, με αναφορά στη βασική βιβλιογραφία (Junod, Les ex-libris érotiques et singuliers du Dr Jean Morisot) και σχόλια για την ιδιαιτερότητα των ex libris του.

" F o l l o w   U s "  :      

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.