Andréa de Nerciat. La Matinée Libertine (1928). Illustrations de G. Trilleau.

Ο Ερωτισμός σε Εικόνες: Οι ελευθεριάζουσες χαράξεις του Gaston Trilleau

Στις Βερσαλλίες, Για τους Φίλους των Παλιών Καλών Καιρών [περίπου 1928]

La Matinée libertine είναι ένα μικρό, αλλά χαρακτηριστικό δείγμα της ελευθεριάζουσας (ή φιλοσοφικής-αισθησιακής) λογοτεχνίας που άνθισε στη Γαλλία του 18ου αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του Παλαιού Καθεστώτος.

Ιστορικό και λογοτεχνικό πλαίσιο

Η ελευθεριάζουσα λογοτεχνία του 18ου αιώνα (littérature libertine) δεν είναι απλώς μια συλλογή ερωτικών κειμένων· αποτελεί αντανάκλαση του Διαφωτισμού στο πεδίο των ηθών και της αισθησιακής εμπειρίας.
Οι συγγραφείς —Diderot, Crébillon fils, Nerciat, Mirabeau, Sade— χρησιμοποιούν το ερωτικό βίωμα όχι μόνο ως πηγή ηδονής, αλλά και ως μέσο φιλοσοφικού στοχασμού πάνω στην ελευθερία, τη φύση, και την ηθική.

Το έργο La Matinée libertine ou les Moments bien employés (1787) εκδόθηκε ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, λίγο πριν από τη Γαλλική Επανάσταση — σε μια εποχή όπου το ατομικό σώμα και η ηδονή αρχίζουν να αντιμετωπίζονται ως δικαιώματα και όχι ως αμαρτήματα.

Θεματολογία

Η ηδονή ως παιδεία

Το “πρωινό” της νεαρής κόμισσας δεν είναι απλώς μια σειρά ερωτικών επεισοδίων. Είναι μια μύηση: ένα πέρασμα από την αθωότητα στην επίγνωση, από το παιχνίδι στη γνώση του σώματος.
Η ηδονή εδώ λειτουργεί ως διδακτικό εργαλείο — όπως στα έργα του Crébillon fils (Les Égarements du cœur et de l’esprit), όπου ο ερωτισμός είναι συνώνυμος της αυτογνωσίας.

Η γυναίκα ως υποκείμενο επιθυμίας

Η Κόμισσα της Matinée libertine δεν είναι παθητική ηρωίδα. Είναι ενεργή συμμετέχουσα, διαλεκτικά παρούσα στους “τέσσερις διαλόγους” του έργου.
Η γυναικεία φωνή αποκτά πνευματική και σαρκική αυτενέργεια, κάτι που προοιωνίζει τις πιο προκλητικές ηρωίδες του Nerciat (Félicia, Monrose).

Η ηδονή ως κοινωνική ισότητα

Ο ερωτισμός δεν γνωρίζει ταξικά όρια: ευγενείς και υπηρέτες, άνδρες και γυναίκες, συμμετέχουν στην ίδια “τελετουργία της απόλαυσης”.
Το σώμα γίνεται πεδίο ισοτιμίας, υπονομεύοντας τη φεουδαρχική ιεραρχία — μια μεταφορά της επαναστατικής ιδέας της φυσικής ισότητας.

Ο διάλογος ως φιλοσοφική μορφή

Η δομή σε τέσσερις διαλόγους θυμίζει την πλατωνική φόρμα, αλλά με ανατροπή: εδώ οι “φιλοσοφίες” διατυπώνονται στο κρεβάτι.
Η ερωτική πράξη γίνεται λεκτικό και σωματικό επιχείρημα, ένα μέσο διερεύνησης της φύσης, της ηθικής και του καθήκοντος — ακριβώς όπως στον Diderot ή στον Sade.

Ύφος

Ελαφρότητα και κομψότητα

Το ύφος είναι ευγενικά παιγνιώδες, γεμάτο λογοπαίγνια, υπαινιγμούς και θεατρικότητα.
Η αφήγηση δεν επιδιώκει τον ωμό ρεαλισμό, αλλά μια σκηνική απόλαυση· ο ερωτισμός παρουσιάζεται σαν “χορογραφία” ή “παιχνίδι ρόλων”.

Αφηγηματική ισορροπία

Η πρόζα του La Matinée libertine κινείται ανάμεσα στη φιλοσοφική συνομιλία και το αισθησιακό αφήγημα — ένα είδος “ερωτικού διαλόγου των φιλοσόφων”.
Αυτό το υβριδικό ύφος είναι σήμα κατατεθέν του Νερσιά.

Ευγένεια του λεξιλογίου

Αντίθετα με τον ωμό σαδισμό του Sade, εδώ κυριαρχεί το λεπτό υπονοούμενο και η αισθητική απόλαυση της φράσης.
Η γλώσσα εξυψώνει την επιθυμία, χωρίς να την κρύβει· μετατρέπει την ηδονή σε τέχνη.

Ιδεολογική ανάγνωση

Το έργο, όπως και μεγάλο μέρος της ελευθεριάζουσας λογοτεχνίας, εκφράζει μια φιλοσοφία του σώματος που συνδέεται με τον Διαφωτισμό:

Απόρριψη της θεολογικής ενοχής,
Υπεράσπιση της φυσικής επιθυμίας,
Αναζήτηση της ελευθερίας μέσω της ηδονής.

Η Matinée libertine μπορεί να διαβαστεί ως μεταφορά της πνευματικής αφύπνισης: το “πρωινό” δεν είναι μόνο χρονική στιγμή, αλλά σύμβολο ενός “φωτισμένου” ξυπνήματος του σώματος και του πνεύματος.

Η θέση της εικονογράφησης στην έκδοση του 1928

Η έκδοση “Versailles, Pour les Amis des Beaux Livres” (περ. 1928) ανήκει στη σειρά πολυτελών ανατυπώσεων ελευθεριάζων έργων του 18ου αιώνα.
Οι εκδότες της εποχής ήθελαν να επαναφέρουν την "απαγορευμένη" τέχνη με έναν αισθητικά εκλεπτυσμένο τρόπο: χαρτί vergé, μικρά τιράζ, χαρακτικά με ελαφρές γραμμές, τόνος νοσταλγικός.
Οι εικόνες του Trilleau δεν λειτουργούν ως χυδαία απεικόνιση της πράξης, αλλά ως αισθητικό σχόλιο επάνω στον λόγο της ηδονής.

Το ύφος του Trilleau

• Γραμμή και σύνθεση

Ο Trilleau δουλεύει με λεπτή, νευρώδη γραμμή, χαρακτηριστική της γαλλικής σχολής του fin de siècle και του Art Déco.
Οι μορφές του είναι ελαφρές, διαφανείς, συχνά οριοθετημένες μόνο από ένα περίγραμμα.
Το αποτέλεσμα θυμίζει σχεδιαστικό “μουρμούρισμα” — μια ηδονή που υπονοείται, όχι που επιβάλλεται.

Η κομψότητα της πόζας

Οι φιγούρες ποζάρουν με χάρη σχεδόν μπαλετική· τα σώματα δεν “λειτουργούν” ρεαλιστικά, αλλά εκτελούν έναν χορό.
Αυτό μεταφέρει οπτικά το παιγνιώδες, θεατρικό ύφος του κειμένου· κάθε σκηνή μοιάζει με εικαστικό tableau vivant, όπως τα σαλόνια του 18ου αιώνα όπου η ελευθεριότητα παρουσιαζόταν ως θέαμα.

Το βλέμμα

Οι ήρωες του Trilleau δεν κοιτάζουν ποτέ κατάματα τον θεατή· στρέφουν το βλέμμα μεταξύ τους, σε κίνηση, ή προς τα κάτω.
Έτσι, ο θεατής γίνεται σιωπηλός μάρτυρας μιας μύησης — όπως ακριβώς και ο αναγνώστης του κειμένου.
Η εσωστρέφεια του βλέμματος προσδίδει ποιητικότητα, απομακρύνοντας την ωμότητα.

Οπτική οικονομία

Τα φόντα είναι σχεδόν κενά· λίγα αντικείμενα (κουρτίνες, κρεβάτι, καθρέφτης) σχηματίζουν το ερωτικό σκηνικό.
Ο Trilleau επιλέγει τη σιωπή του χώρου για να προβάλει το σώμα — το κενό γίνεται οπτικός ηδονισμός.

Η εικονογράφηση ως φιλοσοφική “σκηνή”

Κάθε χαρακτικό λειτουργεί σαν οπτικός διάλογος ανάμεσα στο corps και το esprit.
Το φως διαχέεται απαλά, οι σκιές είναι ελάχιστες — η ηδονή παρουσιάζεται ως κατάσταση διαύγειας, όχι ως σκοτεινό πάθος.
Αυτό συνάδει με το φιλοσοφικό υπόβαθρο του έργου: η γνώση μέσω της απόλαυσης.

Μπορούμε να πούμε πως ο Trilleau “φιλοσοφεί με τη γραμμή”, όπως ο Nerciat φιλοσοφεί με τον διάλογο.

Ο Trilleau και η αισθητική του μεσοπολέμου

Η εικονογράφηση εντάσσεται στη γαλλική αναβίωση του ροκοκό στη δεκαετία του 1920: καλλιτέχνες όπως ο Barbier, ο Marty και ο Landon ανέδειξαν ξανά την αισθησιακή ελαφρότητα του 18ου αιώνα μέσα από το φίλτρο του Art Déco.
Ο Trilleau μοιράζεται αυτή την αισθητική, αλλά με πιο χαμηλόφωνη ειρωνεία: συνδυάζει την κομψότητα του rococo με το γραφικό πνεύμα των περιοδικών του Belle Époque όπου εργάστηκε.

Η εικονογράφηση του Gaston Trilleau:

Δεν “συνοδεύει” απλώς το κείμενο, αλλά το ερμηνεύει·
Μεταφέρει την πνευματικότητα της απόλαυσης σε οπτική μορφή,
Συνδέει το ερωτικό πνεύμα του 18ου αιώνα με την αισθητική ευαισθησία του μεσοπολέμου.

Η Matinée libertine του 1928, με τις εικόνες αυτές, λειτουργεί σαν διάλογος δύο εποχών:
ο 18ος αιώνας της φιλοσοφικής ηδονής και ο 20ός αιώνας της εκλεπτυσμένης νοσταλγίας συναντιούνται στο χαρτί.

«Η Εικονογραφία της Απόλαυσης και της Μύησης»

Ο καθρέφτης (le miroir)

Περιγραφή: Συχνά εμφανίζεται κοντά στην ηρωίδα, πάνω σε κονσόλα ή στο φόντο.
Σημασία:
Ο καθρέφτης είναι σύμβολο της αυτογνωσίας μέσω του σώματος.
Η Κόμισσα δεν κοιτά απλώς την ομορφιά της — κοιτά τη μεταμόρφωση της: από αθώα σε μυημένη, από θεατή σε υποκείμενο της ηδονής.
Στον Trilleau, ο καθρέφτης παραμένει καθαρός, σχεδόν αόρατος, υποδηλώνοντας την καθαρότητα της επιθυμίας ως μορφή αυτοαντίληψης, όχι ναρκισσισμού.

Η κουρτίνα (le rideau)

Περιγραφή: Ελαφρύ ύφασμα που πλαισιώνει τη σκηνή, άλλοτε μισοτραβηγμένο.
Σημασία:
Η κουρτίνα συμβολίζει το όριο μεταξύ ιδιωτικού και θεατρικού χώρου.
Στον Trilleau, δεν κρύβει, αλλά “οριοθετεί” τη σκηνή, δηλαδή δημιουργεί ένα πλαίσιο για τη δημόσια αναπαράσταση της επιθυμίας.
Η ερωτική πράξη γίνεται τέχνη — δεν είναι ντροπή, αλλά παράσταση αισθητικής αρμονίας.
Η κουρτίνα του Trilleau παραπέμπει στις toiles de fond του rococo, όπου η ευχαρίστηση είναι πάντα en scène.

Το χέρι (la main initiatrice)

Περιγραφή: Το χέρι του ενός οδηγεί το σώμα του άλλου· η χειρονομία είναι λεπτή, καθοδηγητική.
Σημασία:
Το χέρι είναι όργανο διδασκαλίας και συναίνεσης.
Σε αντίθεση με τον σκληρό ερωτισμό του Sade, ο Trilleau τονίζει το άγγιγμα ως μέσο κατανόησης.
Η αφή είναι το “σχολείο” της σάρκας· οι μορφές μαθαίνουν η μία την άλλη.
Η φαινομενική ακινησία των σκηνών του υποδηλώνει ότι η επιθυμία δεν είναι πράξη βίας, αλλά διάλογος δέρματος.

Το βλέμμα και η στάση (le regard, la pose)

Περιγραφή: Οι χαρακτήρες συχνά αποφεύγουν το μέτωπο προς μέτωπο βλέμμα.
Σημασία:
Το βλέμμα στρέφεται εσωτερικά ή κυκλικά, εκφράζοντας την αυτοσυγκράτηση του πάθους· η ηδονή έχει επίγνωση του εαυτού της.
Η στάση είναι θεατρική αλλά όχι προκλητική: οι φιγούρες του Trilleau δείχνουν έλεγχο και χάρη, όχι εξάντληση.
Η σκηνή γίνεται εικόνα του αρμονικού έρωτα, όπου σώμα και πνεύμα συνυπάρχουν.

Ο κήπος ή το δωμάτιο (le lieu galant)

Περιγραφή: Ροκοκό σκηνικό — κρεβάτι με κουρτίνες, boudoir, ή κήπος με σιντριβάνι.
Σημασία:
Ο χώρος είναι ουτοπικός: τόπος αποκομμένος από τον εξωτερικό κόσμο, όπου ισχύουν μόνο οι νόμοι της επιθυμίας.
Στο πνεύμα του Διαφωτισμού, πρόκειται για μια “Cythère imaginaire”, δηλαδή ένα νησί της Ελευθερίας.
Ο Trilleau, με τη γραμμική του οικονομία, αφαιρεί τις λεπτομέρειες και κρατά μόνο την υπόνοια του χώρου· έτσι, το σκηνικό γίνεται νοητό τοπίο, όχι ρεαλιστικό.

Το ένδυμα (le costume galant)

Περιγραφή: Ροκοκό φορέματα, μισά ανοιχτά κορσάζ, μεταξωτές κάλτσες.
Σημασία:
Το ρούχο δεν αποκρύπτει, αλλά αποκαλύπτει μέσω της απουσίας του.
Η μισάνοιχτη κορδέλα, το γάντι που πέφτει, το δεμένο μπούστο είναι σύμβολα της στιγμιαίας ισορροπίας μεταξύ τάξης και επιθυμίας.
Ο Trilleau τα σχεδιάζει με λεπτομέρεια γραμμική, χωρίς σκιάσεις, για να υποδηλώσει ότι η ηδονή βρίσκεται στην πρόβλεψη της αποκάλυψης, όχι στο γυμνό καθαυτό.

Ο καθιστός διάλογος (le salon libertin)

Περιγραφή: Δύο ή τρεις μορφές σε ημικυκλική διάταξη, συχνά γύρω από ένα τραπεζάκι ή έναν καναπέ.
Σημασία:
Εδώ η σκηνή συμβολίζει τον φιλοσοφικό διάλογο ως πρόλογο της πράξης.
Η σωματική οικειότητα προετοιμάζεται μέσω του λόγου — όπως στο κείμενο, όπου οι τέσσερις διάλογοι είναι βήματα μιας νοητικής μύησης.
Ο Trilleau σχεδιάζει τις μορφές με αρμονία και συμμετρία, δημιουργώντας την αίσθηση ενός τελετουργικού παιχνιδιού.

Ο Trilleau, με τη σειρά αυτών των λεπτών συμβόλων:

Μετατρέπει τον ερωτισμό σε αλληγορία της γνώσης,
Ανυψώνει τη σάρκα σε πεδίο πνευματικής συμμετρίας,
Και οπτικοποιεί τον φιλοσοφικό χαρακτήρα του έργου του Νερσιά.

Η Matinée libertine του Trilleau δεν είναι απλώς “εικονογραφημένο ερωτικό βιβλίο”· είναι μια εικαστική μετάφραση του Διαφωτιστικού Ερωτισμού, όπου η απόλαυση είναι μορφή σοφίας.

Πηγές για La Matinée libertine — περιγραφή και σύνδεσμοι

ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ ΕΡΩΤΙΚΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΒΙΒΛΙΟ.

" F o l l o w U s " :

#AI #BLACK&WHITE #DIGITAL #DRAWING #EROTICHUMOR #FUMETTI #ILLUSTRATION #PARODY #PORNART #PRINTS #SCULPTURES #VINTAGE #ΘΕΜΑΤΙΚΑ #ΠΙΝΑΚΕΣ #ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ #ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ #ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ #ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.

Ο ερωτισμός του Διαφωτισμού μέσα από το βλέμμα του Gaston Trilleau

Written By zone on 11.10.25 | 8:00 π.μ.