Λίγα χριστουγεννιάτικα τραγούδια έχουν αγαπηθεί τόσο όσο η «Άγια Νύχτα» (Stille Nacht, Heilige Nacht). Γεννήθηκε τα Χριστούγεννα του 1818 στο Oberndorf της Αυστρίας, και μέσα σε λίγες δεκαετίες έγινε ύμνος που ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο. Παρακάτω θα δεις πώς γράφτηκε, πότε ακούστηκε για πρώτη φορά και πώς συνδέθηκε με στιγμές ιστορίας και ειρήνης.
Η Γέννηση της «Άγιας Νύχτας»
«Άγια Νύχτα» – Η ιστορία πίσω από το πιο γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι
Το τραγούδι «Άγια Νύχτα» («Stille Nacht, Heilige Nacht» στο πρωτότυπο) γεννήθηκε τα Χριστούγεννα του 1818, σε ένα μικρό χωριό της Αυστρίας, το Oberndorf κοντά στο Σάλτσμπουργκ.
Πώς γράφτηκε και πότε ακούστηκε για πρώτη φορά
Πώς γράφτηκε;
Ο Joseph Mohr, νεαρός καθολικός ιερέας, είχε γράψει ένα ποίημα δύο χρόνια νωρίτερα, το 1816. Το απόγευμα της Παραμονής των Χριστουγέννων του 1818, όταν ανακάλυψε ότι το εκκλησιαστικό όργανο της εκκλησίας του χωριού είχε χαλάσει — πιθανότατα από υγρασία — ζήτησε από τον φίλο του, τον δάσκαλο και οργανίστα Franz Xaver Gruber, να μελοποιήσει το ποίημα ώστε να μπορούν να το ψάλουν με κιθάρα.
Η πρώτη εκτέλεση
Το τραγούδι ακούστηκε για πρώτη φορά στη Λειτουργία των Χριστουγέννων στις 24 Δεκεμβρίου 1818, με τον Mohr να συνοδεύει με κιθάρα και τον Gruber να τραγουδά δεύτερη φωνή. Οι πιστοί ενθουσιάστηκαν, και το τραγούδι άρχισε να διαδίδεται στα γύρω χωριά.
Πώς έγινε παγκόσμια επιτυχία;
Πλανόδιοι τεχνίτες και χορωδίες του Τιρόλου άρχισαν να το τραγουδούν στις περιοδείες τους στην Ευρώπη και αργότερα στην Αμερική. Έτσι, μέσα σε λίγες δεκαετίες, η «Άγια Νύχτα» έγινε ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα χριστουγεννιάτικα τραγούδια στον κόσμο.
Το τραγούδι "Άγια Νύχτα" (γερμ. Stille Nacht, heilige Nacht) είναι το διεθνώς γνωστότερο Χριστουγεννιάτικο τραγούδι.
Γράφηκε στις αρχές του 18ου αι. και συνθέτες του είναι οι Αυστριακοί Φραντς Ξάβερ Γκρούμπερ (Franz Gruber) και Γιόζεφ Μορ (Joseph Mohr).
Για χρόνια οι δημιουργοί του ήταν άγνωστοι και πολλοί απέδιδαν την πατρότητα του τραγουδιού σε διάσημους κλασσικούς συνθέτες όπως τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν, τον Χάυντν ή θεωρούσαν ότι επρόκειτο για κάποιο παραδοσιακό γερμανικό νανούρισμα.
Ακούστε την «Άγια Νύχτα»
Σήμερα έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες σε όλον τον χριστιανικό κόσμο.
(στο βίντεο ακούγετε η "Άγια Νύχτα" από τις αγγελικές φωνούλες της παιδικής χορωδίας "St. Thomas")
Η διάδοση και οι ιστορικές αναφορές
Η «Άγια Νύχτα» πρωτοτραγουδήθηκε τα Χριστούγεννα του 1818 στην εκκλησία του μικρού χωριού Όμπερντορφ (Oberndorf) στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Οι στίχοι είχαν γραφεί δύο χρόνια νωρίτερα, το 1816, από τον νεαρό εφημέριο του χωριού Γιόζεφ Μορ, όπως έγινε γνωστό από ένα χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1995 και φέρει την υπογραφή του εφημέριου. Το χειρόγραφο χρονολογείται από τους μελετητές το 1820. Στην αριστερή πλευρά αναγράφεται η ημερομηνία συγγραφής των στίχων και στην άνω δεξιά γωνία η ένδειξη «Melodie von Fr. Xav. Gruber». Σήμερα φυλάσσεται στο Carolino Augusteum Museum του Σάλτσμπουργκ.
Μετά την πρώτη εκτέλεση το τραγούδι ξεχάστηκε, καθώς μάλιστα οι δρόμοι των δύο συνθετών χώρισαν, αφού καθένας τους μετακινήθηκε σε διαφορετικό τόπο. Το 1825 ο τότε εφημέριος της εκκλησίας του Όμπερντορφ κάλεσε έναν τεχνίτη ονόματι Καρλ Μαουράχερ (Karl Mauracher) για να επισκευάσει το εκκλησιαστικό όργανο του ναού. Αυτός ανακάλυψε στο πίσω μέρος του οργάνου πεταμένο ένα αντίγραφο του τραγουδιού. Έδωσε το τραγούδι στην οικογένεια Στράσερ (Strasser) που ζούσε στο Τυρόλο και συνήθιζε να ταξιδεύει σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας και να τραγουδάει σε γιορτές. Έτσι η «Άγια Νύχτα» άρχισε να διαδίδεται στις γερμανικές χώρες και σύντομα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής. Το 1839 μια άλλη οικογένεια τραγουδιστών από το Τυρόλο παρουσίασε το τραγούδι στην Νέα Υόρκη, ξεκινώντας τη διάδοση της «Άγιας Νύχτας» στον αγγλόφωνο κόσμο. Στην αγγλική μεταφράστηκε το 1863 από τον Τζον Φρίμαν τον Νεότερο με μελωδία ελαφρώς διαφορετικής του αυστριακού πρωτοτύπου. Το 1840 εκδόθηκε πρώτη φορά με την ένδειξη «αγνώστου συνθέτη». Υπήρξε το αγαπημένο τραγούδι του βασιλιά Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Δ΄ της Πρωσσίας, ο οποίος διέταξε την διεξαγωγή έρευνας για τον εντοπισμό των δημιουργών του. Οι έρευνες ξεκίνησαν το 1854 και τελικά κατέληξαν τόσο στη γνωστοποίηση των Μορ και Γκρούμπερ, όσο και του θρύλου γύρω από τις συνθήκες που γράφηκε το τραγούδι και που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο αληθινή ιστορία.
Ένα τραγούδι με ξεχωριστή σημασία
- Το 1914, κατά την Χριστουγεννιάτικη Ανακωχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στρατιώτες από αντίπαλες πλευρές το τραγούδησαν μαζί στα χαρακώματα.
- Έχει μεταφραστεί σε πάνω από 140 γλώσσες.
- Υπάρχει στη λίστα UNESCO ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Αυστρίας.
Η ταινία του 2005 “Joyeux Noël” (“Merry Christmas” στα αγγλικά, “Καλά Χριστούγεννα” στα ελληνικά), μεταφέρει για πρώτη φορά στην οθόνη το συγκλονιστικό περιστατικό που έλαβε χώρα στις Φλαμανδικές πεδιάδες, πέντε μήνες μετά το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και συγκεκριμένα την παραμονή των Χριστουγέννων και την ημέρα Χριστουγέννων του έτους 1914, όπου Γάλλοι, Γερμανοί και Σκωτσέζοι στρατιώτες ξέχασαν για λίγο ότι ανήκουν σε εχθρικά στρατόπεδα και ενώθηκαν κάτω από τους ύμνους των Χριστουγέννων σε ένα συγκινητικό, πρωτόγνωρο, όσο και για κάποιους άλλους, απαράδεκτο κλίμα αδελφοσύνης.
Η σκηνή από την ταινία "Joyeux Noël", με τα δύο στρατόπεδα να τραγουδούν την "Άγια Νύχτα", στο παρακάτω βίντεο:
Όπως συμβαίνει συχνά για πολλά δημοφιλή πρόσωπα ή αντικείμενα (τραγούδια, κτήρια, τοποθεσίες, προσωπικά αντικείμενα φημισμένων προσωπικοτήτων), έτσι και γύρω από τη σύνθεση του χριστουγεννιάτικου αυτού τραγουδιού έχουν πλεχθεί διάφορες ιστορίες και θρύλοι, που πλαισιώνουν την πραγματική ιστορία — και δείχνουν πώς η ενέργεια στην τέχνη μεταφέρεται και διατηρείται μέσα στον χρόνο.
Σύμφωνα με την πιο γνωστή εκδοχή, την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 1818, στο μικρό χωριό του Όμπερντορφ στην περιοχή του Σάλτσμπουργκ, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ξαφνικά χάλασε το μοναδικό εκκλησιαστικό όργανο της εκκλησίας. Ένοχοι ήταν τα ποντίκια που είχαν ροκανίσει τα διάφορα μέρη του παλιού οργάνου.
Μετά τη Λειτουργία ο εφημέριος Γιόζεφ Μορ κάλεσε το δάσκαλο του χωριού και οργανίστα της εκκλησίας Φράντς Γκρούμπερ για να βρουν κάποια λύση, αφού δεν μπορούσαν να αποδώσουν τον χριστουγεννιάτικο ύμνο χωρίς εκκλησιαστικό όργανο.
Αποφάσισαν τελικά να γράψουν ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι για κιθάρα και ο δάσκαλος αποσύρθηκε στο δωμάτιό του πάνω από το σχολείο, περιμένοντας τους στοίχους του τραγουδιού που θα έγραφε ο εφημέριος.
Το γαλήνιο χιονισμένο τοπίο ενέπνευσε τον πατέρα Μορ, που φαντάστηκε ότι σε μια τόσο γαλήνια και ήρεμη νύχτα θα ήρθε στον κόσμο το Θείον Βρέφος. Οι σκέψεις αυτές έγιναν οι πρώτοι στίχοι του καινούριου τραγουδιού. Αργά τη νύχτα, όταν ο νεαρός εφημέριος τελείωσε τη συγγραφή, έτρεξε στο δωμάτιο του δασκάλου.
Τα όμορφα λόγια του τραγουδιού συγκίνησαν τον Γκρούμπερ που έβαλε τα δυνατά του για να συνθέσει μία εξίσου ωραία μελωδία. Μέχρι τα ξημερώματα το τραγούδι ήταν έτοιμο και τη νύχτα της παραμονής, στη Λειτουργία των Χριστουγέννων στη θέση του χριστουγεννιάτικου ύμνου οι δύο συνθέτες άρχισαν να ψάλλουν την «Άγια Νύχτα».
Όταν τελείωσαν, μια απέραντη σιωπή επικρατούσε στην εκκλησία, φέρνοντας τον πατέρα Μορ και τον Γκρούμπερ σε αμηχανία. Τότε όμως μια γλυκιά γυναικεία φωνή άρχισε να τραγουδάει κατανυκτικά τους στίχους του νέου ύμνου. Σιγά-σιγά όλο το εκκλησίασμα άρχισε να συμμετέχει, ψάλλοντας ξανά και ξανά το όμορφο αυτό τραγούδι με τους τόσο γλυκείς στίχους.
Κατά καιρούς και με τη διάδοση της «Άγιας Νύχτας» σε όλο τον κόσμο, ο δημοφιλής αυτός θρύλος παραλλάχθηκε σε πολλές διαφορετικές εκδοχές, με τον εμπλουτισμό της αρχικής ιστορίας με στοιχεία των κατά τόπους παραδόσεων.
Σχολιάστε με όποιο όνομα θέλετε: ανώνυμα, με ψευδώνυμο, με το όνομα του καλύτερου πρωθυπουργού που αυτή τη στιγμή εξατμίζει 💸 τα κονδύλια, με το όνομα της πεθεράς σας σε κατάσταση μόνιμης κρίσης 🧨 ή με κάτι που μόλις σας είπε το μον αμουρ σας💃.
Πετάξτε το σκατουλάκι σας εδώ 💩 — είναι ο μόνος χώρος που δεν θα το διαβάσει αλγόριθμος, ψυχολόγος ή εισαγγελέας (λέμε τώρα).
Μπορεί να απαντήσουμε. Μπορεί να κάνουμε πως απαντήσαμε. Μπορεί να σας αγνοήσουμε με πάθος 😈.
Κι αν τελικά σας γράψουμε εκεί που μας γράφουν διαχρονικά οι σωτήρες της πατρίδας, συγχαρητήρια 🎖️: μόλις κερδίσατε μια τιμητική θέση στο πάνθεον του μπλογκ, ανάμεσα σε θρυλικά μπινελίκια, αποτυχημένες ελπίδες και ιδέες που θα έπρεπε να είχαν μείνει προσχέδια.
🖤Λατρεύουμε τα μπινελίκια — και ιδίως αυτά που τρώγονται.🔥.
Χαβ ε νάις ντέι. (ή ό,τι τέλος πάντων). 💋