Noir, αμαρτία και λύτρωση: Οι αμαρτωλοί ήρωες των pulp

Pulp και Πάθος: Όταν η αμαρτία έγινε τέχνη

Η αμαρτία στο χαρτί: Οι ήρωες και οι αμαρτωλοί των pulp

Αμαρτία και Αμαρτωλοί στον Κόσμο των Pulp Novels

Η γοητεία του σκότους, από το Λος Άντζελες του 1930 μέχρι τα σοκάκια της “Μάσκας”

Εκεί όπου το λάθος γίνεται επιθυμία

Στον κόσμο των pulp novels, η αμαρτία δεν είναι απλώς ηθική παράβαση. Είναι τρόπος ζωής, είναι καύσιμο για ιστορίες.

Οι σελίδες των φτηνών περιοδικών της δεκαετίας του ’30 και του ’40 — τυπωμένες σε χαρτί φτηνό, κίτρινο, που μύριζε μελάνι και αλκοόλ — ήταν γεμάτες δολοφόνους με μεταμέλεια, γυναίκες-πειρασμούς, ιερείς της σιωπής και ντετέκτιβ που ήξεραν πως η αλήθεια βρωμάει περισσότερο κι απ’ το ψέμα.

Εκεί γεννήθηκε μια άλλη θεολογία: όχι του παραδείσου, αλλά των δρόμων.
Όπου ο “αμαρτωλός” δεν ζητά συγχώρεση — ζητά μόνο μια δεύτερη ευκαιρία πριν τον καταπιεί η νύχτα.

Τι είναι το pulp;

Ο όρος “pulp” έρχεται από το χαρτί χαμηλής ποιότητας (“pulp paper”) πάνω στο οποίο τυπώνονταν τα περιοδικά αυτά. Από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι τα μέσα του ’50, εκατομμύρια αναγνώστες στις ΗΠΑ διάβαζαν τέτοια τεύχη: αστυνομικά, τρόμου, περιπέτειας, ερωτικά, επιστημονικής φαντασίας.

Οι συγγραφείς πληρώνονταν ελάχιστα, αλλά έγραφαν με πάθος — Raymond Chandler, Dashiell Hammett, Cornell Woolrich, James M. Cain, H.P. Lovecraft.
Κάθε ιστορία τους κουβαλούσε έναν πυρήνα αμαρτίας: μια παράβαση, μια λάθος απόφαση, ένα φιλί που δεν έπρεπε να δοθεί, ένα πτώμα που δεν έπρεπε να βρεθεί.

“Down these mean streets a man must go who is not himself mean.”
— Raymond Chandler, The Simple Art of Murder (1944)

Ο ήρωας του Chandler — ο ντετέκτιβ Philip Marlowe — δεν είναι άγιος. Είναι ένας αμαρτωλός που επιλέγει τη δικαιοσύνη, όχι επειδή είναι σωστό, αλλά γιατί κάποιος πρέπει να το κάνει.

Η αμαρτία ως κινητήριος δύναμη

Στα pulp, η αμαρτία δεν είναι αδίκημα· είναι αρχή αφήγησης.
Κάθε ιστορία ξεκινά με ένα “λάθος”: ένα πάθος, μια ζήλια, μια επιθυμία που δεν μπήκε σε καλούπι.

Η αμαρτία εδώ έχει κοσμική διάσταση, όχι θεολογική.
Δεν είναι η τιμωρία του Θεού, αλλά η αναπόφευκτη συνέπεια του ανθρώπινου πόθου.

• Στον Postman Always Rings Twice (1934) του James M. Cain, η μοιχεία και ο φόνος γίνονται ερωτικό κάψιμο — ένα λάθος που μοιάζει με μοίρα.

• Στο Double Indemnity, ο ίδιος συγγραφέας δείχνει πως η αμαρτία χρειάζεται πάντα συνεργό· ποτέ δεν είναι μοναχική.

Αυτές οι ιστορίες δεν μας διδάσκουν τι είναι καλό ή κακό·
μας ρωτούν: “Πόσο βαθιά μέσα στο σκοτάδι μπορείς να κοιτάξεις χωρίς να σε ρουφήξει;”

Οι αμαρτωλοί ήρωες: Ντετέκτιβ, γκάγκστερ, femme fatale

Στον κόσμο των pulp, οι “καλοί” δεν είναι άγιοι, και οι “κακοί” δεν είναι δαίμονες.
Όλοι είναι πληγωμένοι άνθρωποι, με τις αμαρτίες τους ραμμένες στο δέρμα.

Ο αμαρτωλός-δίκαιος

Ο Marlowe, ο Sam Spade (Hammett) ή ο Mike Hammer (Mickey Spillane) είναι άνθρωποι που λειτουργούν μέσα στο βούρκο, αλλά προσπαθούν να μη λερωθούν ολοκληρωτικά.
Η δικαιοσύνη τους είναι προσωπική, βρώμικη, χωρίς φωτοστέφανο.

Η femme fatale

Η πιο εμβληματική “αμαρτωλή” φιγούρα του pulp.
Γυναίκες όπως η Phyllis Dietrichson στο Double Indemnity ή η Brigid O’Shaughnessy στο The Maltese Falcon δεν ζητούν συγχώρεση — ζητούν δύναμη.
Και συχνά την πληρώνουν με αίμα.

Η femme fatale είναι σύμβολο της απειλητικής θηλυκότητας σε μια εποχή όπου η γυναίκα άρχισε να αποκτά ανεξαρτησία.
Η κοινωνία τη δαιμονοποίησε, τα pulp την αποθέωσαν.

Η αμαρτία ως καθρέφτης της κοινωνίας

Η αμαρτία στα pulp novels είναι πολιτική.
Αντανακλά τον φόβο του μέσου Αμερικανού για την αστική σήψη, τη διαφθορά, τη σεξουαλική απελευθέρωση, την παρακμή της πίστης.

Στα τέλη της Μεγάλης Ύφεσης και στα μεταπολεμικά χρόνια, η αμερικανική κοινωνία ήθελε ηθικούς ήρωες.
Οι pulp, όμως, της έδωσαν αντιήρωες.
Ήρωες που πίνουν, βλαστημούν, απατούν, σκοτώνουν, αλλά στο τέλος — ίσως — προσπαθούν να βρουν λίγη λύτρωση.

Όπως ο Jules στο Pulp Fiction του Tarantino (μια νεότερη κινηματογραφική “pulp” αναγέννηση):
Μετά από μια θεϊκή “παρεμβολή”, αποφασίζει να γίνει “ποιμένας” — να σωθεί από τον εαυτό του.
Αλλά ο Vincent, ο συνεργός του, δεν σώζεται ποτέ.
Η αμαρτία έχει δύο δρόμους: λύτρωση ή άβυσσο.

Από τα pulp του Λος Άντζελες στα ελληνικά περιοδικά της “Μάσκας”

Κι αν νομίζουμε ότι αυτά ανήκουν μόνο στην Αμερική, κάνουμε λάθος.
Η Ελλάδα είχε τη δική της pulp κουλτούρα — πιο σεμνή, πιο φτηνή, αλλά εξίσου γοητευτική.

Από τη δεκαετία του ’50, τα περιοδικά «Μάσκα», «Μυστήριο», «Μάχη», «Ρομάντσο» και «Βεντέτα» έφεραν στο ελληνικό κοινό τον δικό τους κόσμο “αμαρτωλών”:
κακοποιοί με χρυσή καρδιά, αστυνομικοί με σκοτεινό παρελθόν, γυναίκες που αγαπούν “λάθος”.

Ο ήρωας της Μάσκας μπορεί να μην έπινε bourbon ούτε να κυκλοφορούσε στο Los Angeles,
αλλά ήταν κι εκείνος ένα πρόσωπο σε πόλεμο με την κοινωνική ηθική.
Το “ελληνικό pulp” πήρε τα μοτίβα της αμαρτίας και τα μετάγγισε σε ένα μεσογειακό τοπίο:
πιο λαϊκό, πιο ηθικοπλαστικό, αλλά πάντα ένοχο.

Αμαρτία χωρίς λύτρωση: Η αισθητική του σκοταδιού

Αν η κλασική λογοτεχνία ψάχνει τη λύτρωση, τα pulp ψάχνουν το συναίσθημα.
Η αμαρτία εδώ είναι αισθητική επιλογή — σκοτάδι, νύχτα, νέον, βροχή, καπνός.

Ο αναγνώστης δεν θέλει να “μάθει το μάθημα”.
Θέλει να αισθανθεί την αμαρτία, να την ακουμπήσει για λίγο, πριν γυρίσει στην κανονικότητα.
Αυτός είναι ο μυστικός καθαρτικός μηχανισμός του pulp:
η προσωρινή συνάντηση με το απαγορευμένο.

Οι κοινωνικοί ιδιωματισμοί της αμαρτίας

Ποιοι είναι “αμαρτωλοί” στον κόσμο του pulp;
Όχι απαραίτητα οι εγκληματίες.
Είναι:

• οι φτωχοί που δεν έχουν τίποτα να χάσουν,

• οι γυναίκες που διεκδικούν έλεγχο,

• οι μετανάστες που δεν χωράνε στον καθωσπρεπισμό,

• οι “παράνομοι” του έρωτα.

Η κοινωνία κατασκευάζει τους αμαρτωλούς της,
και τα pulp απλώς τους δίνουν φωνή.
Ίσως αυτό να είναι και η πιο επαναστατική τους πλευρά.

Όλοι είμαστε λίγο pulp

Τα pulp novels μάς θυμίζουν ότι η αμαρτία είναι μέσα μας.
Ότι κάθε άνθρωπος κουβαλάει το φως και το σκοτάδι του, και ότι η ιστορία που λέμε — όπως και η ζωή που ζούμε — δεν είναι ποτέ ασπρόμαυρη.

Κάθε φορά που ξεφυλλίζουμε μια τέτοια ιστορία,
κάτι μέσα μας ψιθυρίζει:
«Θα μπορούσα να είμαι εγώ ο αμαρτωλός».

Κι ίσως, τελικά, εκεί να κρύβεται η γοητεία των pulp:
στην αναγνώριση πως το αμάρτημα είναι απλώς άλλη μια μορφή της επιθυμίας για ζωή.

ΟΙ ΦΩΤΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ  beautiful-grotesque 

Πηγές — για περαιτέρω ανάγνωση

• Pulp magazine — Wikipedia

  Γενική εισαγωγή στην ιστορία των pulp περιοδικών: προέλευση, είδη και κληρονομιά.

• "The Simple Art of Murder" — Raymond Chandler (PDF)

  Το κλασικό δοκίμιο του Chandler (1944) — σταθερό αντίγραφο σε PDF για ανάγνωση/κατέβασμα.

• "The Postman Always Rings Twice" — James M. Cain — Wikipedia

  Σύντομη παρουσίαση και ιστορικό του μυθιστορήματος (1934), βασικό παράδειγμα roman noir.

• "The Maltese Falcon" — Dashiell Hammett — Wikipedia

  Πληροφορίες για το εμβληματικό νουάρ μυθιστόρημα (1930) και την φιγούρα του Sam Spade.

• "Dead on the Bones: Pulp on Fire" — Joe R. Lansdale — Wikipedia

  Σύγχρονη συλλογή που αναβιώνει pulp αισθητική — χρήσιμο για σύγχρονες προεκτάσεις του είδους.

• "The Ethics of Redemption in Quentin Tarantino's 'Pulp Fiction'" — ανάλυση (Άρθρο)

  Ανάλυση της σκηνής/ρήσης του «Shepherd» και της ιδέας της λύτρωσης στην ταινία.

• "Pulp Fiction" — Wikipedia (ταινία)

  Βασικά στοιχεία για την ταινία του Quentin Tarantino (1994), ως κινηματογραφική ανάγνωση του pulp ύφους.

• «Μάσκα» (περιοδικό) — Ελληνική Wikipedia

  Σύντομο ιστορικό για το ελληνικό λαϊκό/«pulp» περιοδικό «Μάσκα»: περίοδοι κυκλοφορίας και είδη ιστοριών.

• ΕΛΙΑ — Ψηφιοποιημένες συλλογές περιοδικών (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ)

  Το επίσημο ψηφιακό αποθετήριο/σελίδα με ψηφιοποιημένες συλλογές περιοδικών — χρήσιμο για έρευνα σε ελληνικά pulp τεύχη.

• Άρθρο / εισαγωγή στο περιοδικό «Μάσκα» — Παλαιοβιβλιοπωλείο ΠΕΛΑΡΓΟΣ

  Ιστορικές σημειώσεις και παραδείγματα τευχών «Μάσκας» — συλλεκτική / ιστορική προοπτική.

" F o l l o w   U s "  :   

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.