Histoire de Dom Bougre: Το Σκάνδαλο της Λογοτεχνίας του 18ου Αιώνα

Η Εικονογραφημένη Ερωτική Σάτιρα του 18ου Αιώνα

Histoire de Dom Bougre, Portier des Chartreux

Το έργο, ο δημιουργός και η εικονογραφική τεχνοτροπία του γυμνού

Το «Histoire de Dom Bougre, Portier des Chartreux» («Η Ιστορία του Δομ Μπουργκ, θυρωρού των Καρτουσιανών») είναι ένα γαλλικό μυθιστόρημα του 18ου αιώνα, που κυκλοφόρησε ανώνυμα το 1741 και αποδίδεται στον Jean-Charles Gervaise de Latouche.

Ανήκει στην λεγόμενη “libertine” λογοτεχνία, ένα είδος που συνδυάζει το ερωτικό στοιχείο με φιλοσοφική και κοινωνική σάτιρα. Το έργο έγινε ιδιαίτερα γνωστό για τον αντικληρικιστικό του χαρακτήρα και τις τολμηρές σκηνές που αμφισβητούν τα όρια της ηθικής της εποχής.

Η αφήγηση γίνεται από τον πρωταγωνιστή Σατουρνέν, ο οποίος ισχυρίζεται ότι υπηρέτησε ως θυρωρός σε μοναστήρι Καρτουσιανών στο Παρίσι. Μέσα από τις εμπειρίες του, παρουσιάζονται μια σειρά ερωτικών επεισοδίων, συχνά προκαλώντας έντονα σκανδαλισμό. Το γυμνό και η σεξουαλική επανάσταση εμφανίζονται όχι απλώς ως περιγραφές ηδονής, αλλά ως κριτική στη θρησκευτική καταπίεση, την κοινωνική υποκρισία και την εξουσία.

Κεντρικά θέματα του έργου:

• Σεξουαλική απελευθέρωση και σύγκρουση με την ηθική.

• Αντικληρικισμός και κριτική προς την εκκλησιαστική εξουσία.

• Οι απολαύσεις του σώματος ως πεδίο αντίστασης απέναντι στις απαγορεύσεις.

 Σεξουαλική Απελευθέρωση και Σύγκρουση με την Ηθική

Στο «Histoire de Dom Bougre», η σεξουαλικότητα παρουσιάζεται ανοιχτά, χωρίς αισχύνη ή ηθική λογοκρισία. Ο ήρωας δεν βιώνει την επιθυμία ως κάτι «απαγορευμένο», αλλά ως φυσικό και αυθόρμητο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επίσημη ηθική της εποχής, η οποία είχε θεμελιωθεί πάνω στην καταστολή του σώματος και των ηδονών του.

Το έργο δεν περιορίζεται σε ετεροφυλοφιλικές σχέσεις, αλλά περιλαμβάνει και σχέσεις που θεωρούνταν ταμπού — γεγονός που το μετατρέπει σε ένα είδος λογοτεχνικού «εργαστηρίου» πάνω στη φύση της επιθυμίας. Μέσα από αυτές τις σκηνές, ο συγγραφέας αναδεικνύει ότι η ηθική δεν είναι φυσική ή θεϊκή, αλλά κατασκευή της κοινωνίας και της εξουσίας. Η σεξουαλικότητα λειτουργεί ως μέσο απελευθέρωσης από αυτήν την κατασκευή.

Αντικληρικισμός και Κριτική προς την Εκκλησιαστική Εξουσία

Το έργο σατιρίζει ανοιχτά τους μοναχούς, τις δομές της μοναστηριακής ζωής και την εξουσία της Εκκλησίας. Οι θρησκευτικοί θεσμοί παρουσιάζονται ως χώροι υποκρισίας: ενώ δημόσια κηρύσσουν την εγκράτεια, μέσα στους τοίχους τους συνυπάρχει καταπιεσμένη ή κρυφή επιθυμία.

Η αφήγηση επιτίθεται κυρίως:

• Στη διπλή ηθική (άλλοι κανόνες για τον λαό, άλλοι για τους κληρικούς)

• Στη καταστολή της επιθυμίας στο όνομα της πνευματικής αγνότητας

• Στη σχέση εξουσίας ανάμεσα στην πίστη και τον κοινωνικό έλεγχο

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την ερωτική σάτιρα ως τρόπο να αποκαλύψει την ανθρώπινη πλευρά των κληρικών, διαλύοντας την εικόνα της αγιοποιημένης «ηθικότητάς» τους.

Οι Απολαύσεις του Σώματος ως Πεδίο Αντίστασης Απέναντι στις Απαγορεύσεις

Στο έργο, το σώμα λειτουργεί ως χώρος ελευθερίας. Η απόλαυση δεν είναι απλώς βιολογική ανάγκη — είναι πράξη αντίστασης. Μέσα στην αυστηρά ρυθμισμένη κοινωνία του 18ου αιώνα, το σώμα και οι ηδονές αποτέλεσαν το μοναδικό μέσο με το οποίο το άτομο μπορούσε να αμφισβητήσει την εξουσία.

Κάθε ερωτική πράξη στο βιβλίο αποτελεί μια πρόκληση προς το «πρέπει»:

• Πρέπει να υπακούσεις στην Εκκλησία

• Πρέπει να καταστείλεις την επιθυμία

• Πρέπει να ζήσεις σύμφωνα με κανόνες και όχι με την δική σου φύση

Το έργο αντιστρέφει αυτά τα «πρέπει» και δηλώνει:
Το σώμα είναι δικό σου. Η απόλαυση είναι δική σου.

Αυτό κάνει το βιβλίο να ξεπερνά το ερωτικό στοιχείο και να γίνεται ιδεολογικό. Το σώμα γίνεται πολιτικό έδαφος — χώρος όπου η ελευθερία δοκιμάζεται έμπρακτα.

Ο Σχεδιαστής των Εικονογραφήσεων

Η πιο γνωστή εικονογραφημένη έκδοση του έργου κυκλοφόρησε γύρω στο 1772 και περιλαμβάνει χαλκογραφίες από τον François-Rolland Elluin. Οι εικόνες αυτές δεν υπήρξαν ποτέ «διακοσμητικές». Ήταν μέρος της πρόκλησης: είχαν σκοπό να σοκάρουν, να σατιρίσουν και να εκθέσουν την υποκρισία των μοναστηριακών ηθών.

Ο François-Rolland Elluin (1745–1810) ήταν Γάλλος χαράκτης της εποχής του Διαφωτισμού, γνωστός κυρίως για τις εικονογραφήσεις ερωτικών και «ελευθεριάζοντων» εκδόσεων. Αν και ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία με πιο «σοβαρές» χαλκογραφίες υπό την καθοδήγηση αναγνωρισμένων δασκάλων στο Παρίσι, σύντομα στράφηκε στην παραγωγή βιβλιακής εικονογράφησης που συνδύαζε το ερωτικό στοιχείο με τη σάτιρα. Το όνομά του συνδέθηκε περισσότερο με έργα που προκαλούσαν αντιδράσεις λόγω του γυμνού και της τολμηρής θεματολογίας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις χαλκογραφίες του για το «Histoire de Dom Bougre, Portier des Chartreux».

Η τεχνοτροπία του Elluin βασίζεται στη χαλκογραφία με έντονες γραμμές και δυναμική απόδοση της κίνησης του σώματος, δίνοντας έμφαση στην έκφραση και στην αμεσότητα της σκηνής. Οι απεικονίσεις του δεν επιδιώκουν την ωραιοποίηση, αλλά την ανάδειξη της επιθυμίας και της σωματικότητας ως μορφή αντίστασης απέναντι στις κοινωνικές και θρησκευτικές απαγορεύσεις. Έτσι, ο Elluin καταγράφεται στην ιστορία της τέχνης ως χαρακτηριστικός εκφραστής της ερωτικής εικονογράφησης του 18ου αιώνα και ως δημιουργός που χρησιμοποίησε την τέχνη του για να σχολιάσει την υποκρισία της δημόσιας ηθικής.

Το Γυμνό στο Έργο

Το γυμνό είναι άμεσο, εκφραστικό και αφηγηματικό.
Δεν είναι απλώς αισθησιακό· είναι κοινωνική δήλωση:

• Το σώμα εμφανίζεται χωρίς ντροπή.

• Οι ερωτικές σκηνές δείχνουν σχέσεις επιθυμίας αλλά και σύγκρουσης με κοινωνικά ταμπού.

• Το έργο χρησιμοποιεί το γυμνό για να καταρρίψει την υποκρισία της ηθικής των θεσμών.

Έτσι, η εικονογράφηση του Elluin δεν είναι απλώς συνοδευτική· λειτουργεί ως οπτική συνέχεια της ίδιας της λογοτεχνικής πρόθεσης: να αποκαλυφθεί το σώμα και η επιθυμία ως πεδία ελευθερίας και σύγκρουσης με την εξουσία.

Η Τεχνοτροπία

Η τεχνοτροπία είναι χαλκογραφία (engraving σε πλάκα χαλκού).
Χαρακτηριστικά της:

• Λεπτές, καθαρές γραμμές με έντονη αντίθεση.

• Σύνθεση που δίνει έμφαση στις χειρονομίες και στην κίνηση του σώματος.

• Γυμνό παρουσιασμένο όχι ως «ιδεώδες σώμα», αλλά ως σώμα ζωντανό, δραστικό, συμμετοχικό στη σκηνή.

ΠΗΓΕΣ

• Wikipedia (FR): Histoire de Dom Bougre, portier des Chartreux — Επισκόπηση του έργου (χρονολόγηση, απόδοση συγγραφέα, εκδόσεις, συμφραζόμενα του 18ου αιώνα).
• Wikipedia (EN): François-Rolland Elluin — Βιογραφικά του χαράκτη, επιρροές, συνεργασίες και λίστα εικονογραφημένων «libertin» εκδόσεων.
• BnF Gallica: Histoire de dom Bougre (ψηφιοποιημένη έκδοση) — Πλήρες ψηφιοποιημένο τεκμήριο της Βιβλιοθήκης Γαλλίας με κείμενο/εικόνες μεταγενέστερης έκδοσης.
• BnF Gallica: Histoire de dom B..., portier des chartreux (1740–1741) — Κατάλογος/εικόνες πρώιμων εκδόσεων («avec figures») και βιβλιογραφικές λεπτομέρειες.
• Le Monde: Το ερωτικο-πολιτικό φυλλάδιο του Dom Bougre στο «Enfer» της BnF — Δημοσιογραφική ανάλυση για τον παράνομο/λογοκριμένο χαρακτήρα του βιβλίου και την ιστορική του πρόσληψη.
• BnF Bibliographie: Αναφορά στο άρθρο του Le Monde για το Dom Bougre — Βιβλιογραφική εγγραφή της BnF για το σχετικό άρθρο και το πλαίσιο της συλλογής «Enfer».
• Christie’s: Έκδοση 1772 με σπάνιες χαλκογραφίες (τυπωμένες σε κόκκινο) — Καταχώριση δημοπρασίας με σημειώσεις για την εικονογραφημένη έκδοση και τον Elluin.
• Christie’s: Νεότερη «αναθεωρημένη» έκδοση με προλόγισμα Helpey (Maurice Duflou, 1930) — Περιγραφή εκδοτικού ιστορικού, προσθήκες και βιβλιογραφικές παρατηρήσεις.
• Wikimedia Commons: Συλλογή εικόνων για το Dom Bougre — Επιλογή ψηφιακών εικόνων/πινάκων (εξώφυλλα, χαλκογραφίες) για οπτικό υλικό.
• Wikipedia (EN): Jean-Charles Gervaise de Latouche — Σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα στον οποίο αποδίδεται το έργο και σχετικές «licencieuses» εκδόσεις.

" F o l l o w   U s "  :      

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.