Παρίσι 1840: Η Αμαρτωλή Λέσχη που Έκανε Τέχνη με Χασίς
Decadence, Χασίς και Ποίηση: Τα Σκοτεινά Μυστικά της Λέσχης των Χασισοφάγων
Η Λέσχη των Χασισοφάγων: Όταν το Παρίσι Μύριζε Μυστήριο και Χασίς
Παρίσι, μέσα 19ου αιώνα. Οι δρόμοι μυρίζουν βροχή, άλογα και πούδρα. Στο Île Saint-Louis, πίσω από βαριές κουρτίνες, μια πόρτα ανοίγει.
Μπαίνεις σε ένα δωμάτιο βυθισμένο στο βελούδο, με καθρέφτες που αντανακλούν μάτια κόκκινα από ηδονή και φιλοσοφία. Δεν είναι απλό σαλόνι∙ είναι ναός. Ονομάζεται Λέσχη των Χασισοφάγων. |
| Παριζιάνικο σαλόνι 19ου αιώνα με κεριά και βαριά κουρτίνες |
Εδώ, οι θεοί της γαλλικής λογοτεχνίας καίνε θυμίαμα και επιδίδονται σε τελετές. Όχι με κρασί, αλλά με dawamesk – μια παχιά, σκοτεινή πάστα από χασίς, μπαχαρικά και μέλι, σερβιρισμένη σε πορσελάνη. Τη γλείφουν αργά, σαν μυστικό φιλί.
Στους καναπέδες, ο Baudelaire κάθεται με το ύφος εκείνου που ξέρει πως ο Παράδεισος είναι τεχνητός. Ο Théophile Gautier, αρχιιερέας της μυσταγωγίας, κρατά σημειώσεις για το άρθρο του. Κάπου στο βάθος, ο Alexandre Dumas γελάει δυνατά, κι ο Delacroix κοιτάζει σιωπηλά σαν να θέλει να ζωγραφίσει την ίδια την παραίσθηση.
 |
| Σκίτσο του Baudelaire με καπνό και οράματα |
Οι συνεδρίες δεν είναι μεθύσι. Είναι εκστατική φιλοσοφία. Η κάθε δόση δεν προσφέρεται για ναρκωμένο ύπνο, αλλά για μυστικιστική αφύπνιση. Όλα επιτρέπονται: να μιλήσεις για τον Θεό και τον διάβολο στο ίδιο ποτήρι, να ονειρευτείς τον Άραβα μυστικιστή μέσα σε έναν καθρέφτη από Παρίσι.
Ο Baudelaire θα γράψει αργότερα για αυτά τα βράδια στο «Les Paradis artificiels». Παράδεισοι τεχνητοί, αλλά πιο πειστικοί από τους ουράνιους. Γιατί εδώ, η αμαρτία δεν είναι φόβος∙ είναι τέχνη.
Το σκάνδαλο ήταν αναπόφευκτο. Η κοινωνία της εποχής έτρεμε τη λέξη «χασίς» όσο και τη λέξη «ελευθερία». Μα στη Λέσχη, η ελευθερία είχε γεύση μελιού και γιορτής, κι αν ήξερες πού να χτυπήσεις, οι πόρτες άνοιγαν σαν υποσχέσεις.
Παρίσι, decadence, χασίς και ποίηση: συνταγή για την πιο επικίνδυνη λέσχη που δεν θα σου δείξει ποτέ το TripAdvisor.
Η Τελετή
Το δωμάτιο είναι ημίφως. Χαλιά από Ανατολή, βαριές κουρτίνες που πνίγουν κάθε ήχο, και στο κέντρο, ένα τραπέζι που μοιάζει με βωμό. Πάνω του, μικρά πορσελάνινα πιάτα με dawamesk: χασίς λιωμένο με μέλι, μπαχαρικά, κανέλα, αμύγδαλα. Η μυρωδιά είναι γλυκιά, σχεδόν ερωτική.
 |
| πάστα χασίς σε πορσελάνινο πιάτο |
Ο Gautier, σαν ιερέας, γεμίζει μικρές ασημένιες κουταλιές. «Αυτό δεν είναι φάρμακο… είναι όραμα», ψιθυρίζει. Οι παρευρισκόμενοι γλείφουν την πάστα αργά, σαν μυστικό φιλί. Γλώσσες που γεύονται την αμαρτία και την τέχνη στο ίδιο κουτάλι.
Ο Baudelaire αναστενάζει∙ δεν είναι ποίημα, είναι σάρκα που λιώνει στον ουρανίσκο. Ένα χαμόγελο ανάβει στα χείλη του Delacroix, καθώς σχεδιάζει με το βλέμμα του τις σκιές που βλέπει ήδη να τρέμουν στους τοίχους.
 |
| Πίνακας του Delacroix (Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό) |
Λίγα λεπτά αργότερα, η πραγματικότητα αρχίζει να λυγίζει σαν γυμνό κορμί στο σκοτάδι. Οι φωνές αποκτούν χρώματα, οι κουρτίνες αναπνέουν. Κάθε σκέψη γίνεται μουσική, κάθε λέξη, ένα αργό χάδι.
Ο Balzac κρατά ακόμα την πέννα του, μα γράφει σε χαρτί που μοιάζει να στάζει αίμα από ρόδα. Ο Dumas γελά με ήχους που μοιάζουν να βγαίνουν από τον ουρανό της Ανατολής. Κι ο Baudelaire; Αυτός ήδη ταξιδεύει στον Παράδεισο του ίδιου του εαυτού του, εκεί όπου η αμαρτία φοράει μεταξωτά και το κρεβάτι είναι σύννεφο από καπνό.
Είναι τέχνη ή όργιο συνειδήσεων; Κανείς δεν ρωτά. Η μόνη ηθική εδώ είναι η ηδονή της υπέρβασης.
Όταν οι Θεοί Έγλειφαν Χασίς
Αυτή δεν ήταν λέσχη. Ήταν ναός. Οι ποιητές έγιναν θεοί, αλλά θεοί που πεινούσαν για όραμα. Και το όραμα είχε γεύση μέλι και μυστήριο.Κάποιοι είπαν πως οι «χασισοφάγοι» έγραψαν μεθυσμένοι. Ψέμα. Δεν έγραφαν – γεννούσαν κόσμους. Από αυτούς τους καπνούς βγήκαν οι «Τεχνητοί Παράδεισοι» του Baudelaire, οι ιστορίες του Gautier, τα σχέδια του Delacroix.
Κι αν σήμερα αυτό μοιάζει σκανδαλώδες, είναι γιατί ακόμα φοβόμαστε να παραδεχτούμε την αλήθεια: η τέχνη γεννιέται συχνά από σκοτεινά, ηδονικά μυστήρια.
Κλείσε τα μάτια και φαντάσου: το Παρίσι να μυρίζει υγρασία, γιασεμί και χασίς. Κι εσύ να κάθεσαι ανάμεσα σε ποιητές που γλείφουν την αμαρτία απ’ το ίδιο κουτάλι. Πες μου, δεν θα ήθελες να μπεις;
Club des Hashischins
Η Λέσχη των Χασισοφάγων δεν ήταν απλώς μια παρέα λογοτεχνών· ξεκίνησε ως ένα τολμηρό ερευνητικό πείραμα στην καρδιά του Παρισιού. Στα άγνωστα μέλη της συγκαταλέγονταν η μυστηριώδης μούσα και ερωμένη του Σαρλ Μποντλέρ, Jeanne Duval (γνωστή ως Black Venus), ο ιδιοκτήτης του ιστορικού Hôtel Lauzun (τότε Hôtel Pimodan) Jérôme Pichon, ο διοργανωτής των πρώτων συναντήσεων Fernand Broissard, αλλά και ο Louis-Remy Aubert Roche, που συνεργάστηκε με τον ψυχίατρο Jacques-Joseph Moreau για την καλλιέργεια κάνναβης στους χώρους του ασύλου Bicêtre.
 |
| Un coin de table, του Henri Fantin-Latour, 1872. Εμφανίζονται ορισμένα μέλη της Λέσχης Des Hashashin |
Στις αρχές του 19ου αιώνα, ουσίες όπως το χασίς και το όπιο είχαν αρχίσει να γίνονται γνωστές στην Ευρώπη, ιδίως στους καλλιτεχνικούς και επιστημονικούς κύκλους. Η εξάπλωσή τους οφείλεται σε ιστορικά γεγονότα: η Στρατιά της Ανατολής και οι 151 επιστήμονες της Επιτροπής Επιστημών και Τεχνών έφεραν χασίς από την εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, ενώ η γαλλική κατάκτηση της Αλγερίας (1830-1847) ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τη διάδοσή του.
Η Λέσχη λειτούργησε από το 1844 έως περίπου το 1849 και φιλοξενούσε στις συνεδρίες της κορυφαίες μορφές της εποχής: Θεόφιλο Γκωτιέ, Σαρλ Μποντλέρ, Ζεράρ ντε Νερβάλ, Αλέξανδρο Δουμά, Ευγένιο Ντελακρουά, αλλά και τον Δρ. Ζακ-Ζοζέφ Μορώ, που αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη των ψυχικών επιδράσεων του χασίς.
 |
| Ξενοδοχείο de Lausun στο Ile Saint-Louis, Παρίσι |
Οι συναντήσεις πραγματοποιούνταν μηνιαία στο πολυτελές Hôtel de Lauzun, ένα κτίριο του 17ου αιώνα στο Île Saint-Louis, που προσέδιδε ατμόσφαιρα μυσταγωγίας στις βραδιές. Εκεί, οι συμμετέχοντες δοκίμαζαν το περίφημο Dawamesc –μια πράσινη πάστα από ρητίνη κάνναβης αναμεμειγμένη με βούτυρο, μέλι και φιστίκια– και βυθίζονταν σε κόσμους οραμάτων και παραισθήσεων.
 |
| Hôtel de Lauzun , το σημείο συνάντησης του συλλόγου |
Ο Θεόφιλος Γκωτιέ περιγράφει την πρώτη του εμπειρία στο περιοδικό Revue des Deux Mondes (Φεβρουάριος 1846):
«Ένα βράδυ του Δεκεμβρίου, υπακούοντας σε μια μυστηριώδη κλήση, έφτασα σε μια απομονωμένη συνοικία στο Île Saint-Louis... Σε ένα παλιό μέγαρο, το Hôtel Pimodan, η παράξενη Λέσχη μας διοργάνωνε τις μηνιαίες συνεδρίες της. Ήταν η πρώτη φορά που θα συμμετείχα σε αυτό το παράξενο τελετουργικό...»
 |
| Honoré Daumier, Οι καπνιστές χασίς, 1845 |
Συχνά αναφέρεται ότι ο Γκωτιέ ίδρυσε τη Λέσχη, όμως ο ίδιος παραδέχεται πως ήταν απλώς επισκέπτης. Οι συγκεντρώσεις τους είχαν στόχο την εξερεύνηση της συνείδησης, συνδυάζοντας επιστήμη και τέχνη. Ο Δρ. Μορώ, βασισμένος στις εμπειρίες του στην Αίγυπτο και τη Συρία (1837-1840), κατέληξε ότι το χασίς δημιουργεί παραληρηματικές καταστάσεις παρόμοιες με το όνειρο, κάτι που αποτύπωσε στο έργο του «Χασίς και Ψυχική Αποξένωση» (1845) – το πρώτο επιστημονικό βιβλίο για ναρκωτικά.
Τελικά, ο Γκωτιέ και ο Μποντλέρ εγκατέλειψαν τις συνεδρίες. Όπως έγραψε ο Γκωτιέ:
«Μετά από δώδεκα πειράματα, εγκαταλείψαμε αυτό το μεθυστικό ναρκωτικό. Όχι επειδή μας έβλαψε, αλλά γιατί ο αληθινός συγγραφέας χρειάζεται μόνο τα φυσικά του όνειρα και δεν αντέχει να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες.»
 |
| The Hashish Smokers , Gaetano Previati, 1887. |
Τι ήταν;
-
Ένα είδος «λογοτεχνικού σαλονιού» που συναντιόταν σε πολυτελή σπίτια ή ξενοδοχεία (πιο διάσημο το Hôtel de Lauzun στο νησί Saint-Louis στο Παρίσι).
-
Μέλη δοκίμαζαν dawamesk, μια πάστα από χασίς αναμεμειγμένη με μπαχαρικά, μέλι και φιστίκια (προερχόμενη από τον αραβικό κόσμο).
-
Σκοπός: καλλιτεχνικός πειραματισμός, ψυχική εξερεύνηση, “μυστικιστική εμπειρία”.
Διάσημα μέλη
-
Charles Baudelaire – ο ποιητής των Ανθέων του Κακού.
-
Théophile Gautier – συγγραφέας και “οργανωτής” των συνεδριών.
-
Alexandre Dumas – γνωστός για τον Κόμη Μοντεκρίστο.
-
Honoré de Balzac (συμμετείχε λίγες φορές).
-
Gérard de Nerval – ρομαντικός ποιητής.
-
Eugène Delacroix – ζωγράφος του ρομαντισμού.
Επιρροή & κείμενα
-
Ο Baudelaire έγραψε το «Τεχνητοί Παράδεισοι» (Les Paradis artificiels, 1860), εμπνευσμένο από αυτές τις εμπειρίες.
-
Ο Gautier περιγράφει τις συνεδρίες στο κείμενο «Le Club des Hachichins» (1846).
-
Η λέσχη θεωρείται πρόδρομος της ψυχεδελικής κουλτούρας και της σύγχρονης συζήτησης για altered states.
Ιδέες & κουλτούρα
-
Δεν ήταν απλή «κατανάλωση ναρκωτικών», αλλά φιλοσοφική, καλλιτεχνική και αισθητική εμπειρία.
-
Η χρήση χασίς παρουσιαζόταν ως μυσταγωγία, σχεδόν ιεροτελεστία.
-
Οι συνεδρίες περιλάμβαναν εκλεπτυσμένο φαγητό, συζητήσεις για τέχνη, φιλοσοφία, αισθητική.
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.
0 Μας δωσαν το χρονο τους :
Speak up your mind
Tell us what you're thinking... !