Χρειάζεται προσεκτική αποδόμηση, γιατί αγγίζει θέματα σεξισμού, στερεοτύπων και αντικειμενοποίησης των γυναικών που εργάζονται σε αυτό το επάγγελμα.
Η ιδέα της "προκλητικής υπηρέτριας" δεν αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά έχει τις ρίζες της:
-
στη φαντασίωση και την πορνογραφία, όπου το επάγγελμα παρουσιάζεται με σεξουαλικοποιημένο τρόπο, π.χ. κοντές φούστες, "πειθήνια" συμπεριφορά, ερωτικές καταστάσεις.
-
σε παλιές πατριαρχικές αντιλήψεις, όπου η γυναίκα-υπηρέτρια, επειδή βρίσκεται στον "ιδιωτικό χώρο" (σπίτι), θεωρείται εύκολη ή διαθέσιμη — πράγμα απολύτως λανθασμένο και επικίνδυνο.
-
στα ΜΜΕ και τον κινηματογράφο, που ενίσχυσαν αυτό το στερεότυπο με χαρακτήρες-καρικατούρες.
Από πού προέρχεται αυτή η εικόνα της υπηρέτριας;
Η ιδέα της "προκλητικής υπηρέτριας" δεν αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά έχει τις ρίζες της:
-
στη φαντασίωση και την πορνογραφία, όπου το επάγγελμα παρουσιάζεται με σεξουαλικοποιημένο τρόπο, π.χ. κοντές φούστες, "πειθήνια" συμπεριφορά, ερωτικές καταστάσεις.
-
σε παλιές πατριαρχικές αντιλήψεις, όπου η γυναίκα-υπηρέτρια, επειδή βρίσκεται στον "ιδιωτικό χώρο" (σπίτι), θεωρείται εύκολη ή διαθέσιμη — πράγμα απολύτως λανθασμένο και επικίνδυνο.
-
στα ΜΜΕ και τον κινηματογράφο, που ενίσχυσαν αυτό το στερεότυπο με χαρακτήρες-καρικατούρες.
Στην πραγματική ζωή, οι υπηρέτριες ή οικιακές βοηθοί:
-
εργάζονται σκληρά για να επιβιώσουν,
-
ντύνονται λειτουργικά, όχι "προκλητικά",
-
συχνά υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση ακριβώς λόγω αυτών των στερεοτύπων,
-
προσπαθούν να προστατευθούν, όχι να προκαλέσουν.
Το να λέμε ότι "υπάρχουν προκλητικές υπηρέτριες" επιρρίπτει ευθύνη στο θύμα και διαιωνίζει τη λογική του "έφταιγε επειδή προκάλεσε".
Σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι:
-
οι εργαζόμενες σε αυτό το επάγγελμα δεν είναι φαντασιώσεις — είναι άνθρωποι με ανάγκες, όρια και δικαιώματα,
-
οι «προκλητικές» ετικέτες χρησιμοποιούνται συχνά για να νομιμοποιούν την εκμετάλλευση.
Πολιτισμικά στερεότυπα
Η εικόνα της "σεξουαλικά διαθέσιμης υπηρέτριας" έχει ενισχυθεί εδώ και δεκαετίες από:
-
Θέατρο και σινεμά (π.χ. γαλλικές κωμωδίες, παλιές ελληνικές ταινίες),
-
Τηλεόραση (χαρακτήρες υπηρετριών σε σαπουνόπερες ή sitcoms, συχνά «ναζιάρες» ή φλερταδόρες),
-
Πορνογραφικά σενάρια (με υπηρέτριες ως υποτακτικές, «αθώες αλλά πρόθυμες»).
Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, αλλά επαναλαμβάνεται τόσο συχνά που γίνεται κοινή εικόνα.
Παλιές ελληνικές ταινίες
Σε ταινίες όπως αυτές της δεκαετίας του '60 και '70, οι υπηρέτριες συχνά:
-
μιλούν με προφορά (π.χ. επαρχιακή) για να δείχνουν «απλοϊκές»,
-
παρουσιάζονται ως κωμικές ή ερωτικές φιγούρες,
-
μπλέκουν σε "παρεξηγήσεις" με αφεντικά ή εργένηδες, που τελικά έχουν και ερωτική διάσταση.
Αυτό καλλιέργησε την ιδέα ότι η υπηρέτρια είναι εύκολη, διασκεδαστική, χαμηλής κοινωνικής νοημοσύνης, και μερικές φορές «πρόθυμη».
Εμπορευματοποίηση του επαγγέλματος
Σε διαφημίσεις, κοστούμια για πάρτι, μέχρι και σε θεματικά μπαρ, βλέπουμε:
-
«σεξουαλικοποιημένες» στολές (κοντή φούστα, μαύρο-άσπρο outfit),
-
υπηρέτριες να παρουσιάζονται σαν σεξουαλικό φετίχ.
Αυτό ενισχύει την ιδέα ότι δεν είναι εργαζόμενη με δικαιώματα, αλλά "ρόλος για κατανάλωση".
Συνέπειες αυτής της εικόνας
Αυτή η στρεβλή αναπαράσταση:
-
κάνει πιο δύσκολη την καθημερινή ζωή των πραγματικών εργαζόμενων — δεν γίνονται πάντα σεβαστές στον χώρο εργασίας τους,
-
οδηγεί σε σεξουαλική παρενόχληση, ειδικά όταν εργάζονται σε σπίτια,
-
θολώνει τη γραμμή ανάμεσα στην εργασία και το σώμα τους — σαν να είναι διαθέσιμες και για άλλα, όχι μόνο για δουλειά.
Ακολουθούν παραδείγματα από σύγχρονα μέσα (τηλεόραση, κινηματογράφο, ποπ κουλτούρα) που είτε ενισχύουν, είτε καταρρίπτουν το στερεότυπο της "προκλητικής υπηρέτριας":
Παραδείγματα που Ενισχύουν το Στερεότυπο
1. "Desperate Housewives" – Gabrielle & η υπηρέτρια
-
Υπάρχει storyline όπου η υπηρέτρια φλερτάρει, είναι ερωτική παρουσία ή/και εμπλέκεται με τον σύζυγο της αφεντικίνας.
-
Αν και είναι σαπουνόπερα, ενισχύει το στερεότυπο της "ερωτικής υπηρέτριας" που "μπλέκει".
2. Πορνογραφική βιομηχανία
-
Η «υπηρέτρια» είναι από τους πιο συχνούς ρόλους σε σενάρια.
-
Εμφανίζεται συστηματικά με στολή, κοντή φούστα, ερωτική διάθεση.
-
Καμία σχέση με την πραγματικότητα — δημιουργεί επικίνδυνες προσδοκίες σε άντρες που μετά προβάλλουν αυτά τα σενάρια στις πραγματικές γυναίκες.
3. Αποκριάτικα κουστούμια, διαφημίσεις, κόμικς
-
Η υπηρέτρια εμφανίζεται ως "sexy" φαντασίωση με στόχο το αντρικό βλέμμα.
-
Όχι ως εργαζόμενη, αλλά ως σώμα προς θέαση.
Παραδείγματα που Καταρρίπτουν το Στερεότυπο
1. "Roma" (2018) – Alfonso Cuarón
-
Πραγματική απεικόνιση της ζωής μιας οικιακής βοηθού στο Μεξικό τη δεκαετία του ’70.
-
Η πρωταγωνίστρια Κλεό παρουσιάζεται ως δυναμική, τρυφερή και ανθρώπινη, με τις δικές της δυσκολίες και ελπίδες.
-
Καμία σεξουαλικοποίηση – μόνο σεβασμός και συναισθηματικό βάθος.
🟢 Ένα από τα πιο συγκινητικά παραδείγματα σωστής αναπαράστασης.
2. "The Help" (2011)
-
Εστιάζει σε Αφροαμερικανές υπηρέτριες στον αμερικανικό Νότο του ’60.
-
Δείχνει πώς υφίστανται ρατσισμό, σεξισμό και ταξική καταπίεση.
-
Δεν προβάλλονται ως "προκλητικές", αλλά ως ισχυρές γυναίκες που παλεύουν για αξιοπρέπεια.
3. "Maid" (Netflix, 2021)
-
Η Άλεξ, μια νεαρή μητέρα που γίνεται καθαρίστρια για να ξεφύγει από κακοποιητική σχέση.
-
Η σειρά δείχνει την ψυχολογική πίεση, τη φτώχεια και την εκμετάλλευση στον χώρο της οικιακής εργασίας.
-
Καθόλου σεξουαλικοποίηση – αντίθετα, έμφαση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
0 Μας δωσαν το χρονο τους :
Speak up your mind
Tell us what you're thinking... !