Ρομαντισμός-Ρεαλισμός-Ιμπρεσιονισμός

Ρομαντισμός και Ρεαλισμός: Το γυμνό σε πλήρη ρήξη

Η ρομαντική εποχή ήρθε με την επιθυμία να απεικονίσει την πραγματικότητα, αν και χωρίς να διστάσει να τη δραματοποιήσει. Αυτή η περίοδος σηματοδοτεί την άφιξη του εξωτισμού και της φαντασίας των χαρεμιών. Στη συνέχεια, οι γυμνοί πίνακες απελευθερώθηκαν και άρχισαν να προκαλούν σεξουαλικότητα. Ο ρομαντισμός έσπασε εντελώς τους δεσμούς με τον κλασικισμό και τον νεοκλασικισμό απορρίπτοντας τις επίσημες συμβάσεις. Δεν τονίζονται πλέον οι φόρμες και τα θέματα, αλλά η ένταση των χρωμάτων, οι αντιθέσεις και το φως.

Φρανσίσκο ντε Γκόγια

La maja desnuda, Francisco de Goya, 1790

Το 1790, ο Francisco de Goya έδειξε, πιθανότατα για πρώτη φορά, το ηβικό τρίχωμα μιας πραγματικής γυναίκας και όχι μιας θεάς ή νύμφης στον πίνακα του La maja desnuda . Η καλλιτέχνις δημιούργησε το γυμνό χωρίς άλλη δικαιολογία από την ευχαρίστηση να αποκαλύπτεται. Η γυμνή γυναίκα έχει ένα βλέμμα με αυτοπεποίθηση και κοιτάζει απευθείας τον θεατή χωρίς ντροπή ή συστολή. Αυτός ο πίνακας, που αντιπροσωπεύει την ερωμένη του Ισπανού ζωγράφου, παραγγέλθηκε ιδιωτικά και υποτίθεται ότι ήταν κρυμμένος από την κοινή θέα. Ωστόσο, ανακαλύφθηκε και συγκλόνισε την κοινωνία της εποχής!

Οι ρεαλιστές ζωγράφοι επικεντρώνονταν συχνά σε γυμνά βγαλμένα από την καθημερινότητά τους. Τα μοντέλα τους ήταν από τις λεγόμενες κατώτερες κοινωνικές τάξεις: ιερόδουλες, ηθοποιούς ή εραστές.

Γκουστάβ Κουρμπέ

L'Origine du Monde, Gustave Courbet, 1866.

Φυσικά, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τον πίνακα The Origin of the World του Gustave Courbet, που προκάλεσε σκάνδαλο με το κοινό και στα Salons το 1866. Χωρίς λογοκρισία, αναπαριστά τον γυναικείο κόλπο. Ο Κουρμπέ απέρριψε την ακαδημαϊκή ζωγραφική και τις ειδυλλιακές, εξιδανικευμένες εκδοχές του γυμνού. Η ζωγραφική του πάντα αμφισβητούσε τα όρια του ευπαρουσίαστου.

Ιμπρεσιονισμός: The Women Nude σε όλο του το μεγαλείο

Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι πιστώνονται ότι επισκέφτηκαν ξανά το γυμνό. Αφαιρώντας τις άκρες και τα περιγράμματα του σώματος, εστιάζουν στο χρώμα και τις πινελιές για να δώσουν ενέργεια και ζωντάνια στα σώματα. Είναι μέσα στην ιμπρεσιονιστική ζωγραφική που τα γυμνά προκάλεσαν το μεγαλύτερο σκάνδαλο. Πολλοί καλλιτέχνες ζωγράφιζαν απλές γυναίκες, συνήθως στην πιο απλή τους μορφή. Οι ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες αντιπροσωπεύουν το γυμνό με διάφορους τρόπους.

Εντουάρ Μανέ
Olympia, Edouard Manet, 1863


Το 1863, με τους δύο πίνακές του Olympia και Déjeuner sur l'herbe , ο Edouard Manet απέρριψε ριζικά τα ακαδημαϊκά πρότυπα της εποχής. Ο σύγχρονος ζωγράφος ήθελε να αναπαραστήσει την πραγματικότητα της εποχής του: η Ολυμπία είναι πόρνη και όχι μυθολογική θεά ή νύμφη. Ζωγράφισε αυτή την πραγματικότητα χωρίς να προσπαθεί να την εξιδανικεύσει. Ωστόσο, στα μέσα του 19ου αιώνα, η απεικόνιση ενός γυμνού ήταν επιτρεπτή μόνο εάν βρισκόταν σε έναν εξωτικό ή μυθολογικό χώρο. Εδώ, η γυμνή γυναίκα είναι έντονα εξατομικευμένη και προκλητική. Κοιτάζει επίμονα τον θεατή: είναι αυτό το άμεσο βλέμμα και η έκφραση της αδιαφορίας που προκαλεί ένα σκάνδαλο. Στους ακαδημαϊκούς πίνακες, οι γυμνές γυναικείες φιγούρες είναι «έκπληκτες», σαν κάποιος να έχει μπει πάνω της γυμνός. Τελικά, δεν εμφανίζονται οικειοθελώς γυμνοί. Ωστόσο, η Olympia έρχεται σε αντίθεση με αυτήν την ιδέα.

Έντγκαρ Ντεγκά

Οι γυμνές φιγούρες βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο της δουλειάς του Edgar Degas . Το γυμνό είναι το αγαπημένο του θέμα γιατί είναι το είδος στο οποίο καινοτομεί περισσότερο: αυτά τα γυμνά αντικατοπτρίζουν την ποικιλία των τεχνικών που αρπάζει ο Ντεγκά. Ασχολήθηκε με το σχέδιο και τη ζωγραφική, αλλά πάνω από όλα το παστέλ, το οποίο εκτιμούσε για την ταχύτητα εκτέλεσής του και τη δυνατότητα αντιγραφής του πίνακα χωρίς να στεγνώνει το παστέλ.

Le Tub, Edgard Degas, 1886



Στο The Tub του 1886, η θέση της γυναίκας, η νεκρή φύση με τα προϊόντα περιποίησης, η ψεύτικη προοπτική και η προεξοχή κάνουν αυτό το παστέλ μια από τις πιο αριστοτεχνικές γυμνές συνθέσεις του έργου του Ντεγκά και της εποχής.

Πωλ Σεζάν

Πώς μπορούμε να μιλάμε για καλλιτεχνικά γυμνά χωρίς να αναφέρουμε αυτά του Paul Cézanne ; Ανάμεσα στους πειρασμούς του Αγίου Αντωνίου και των λουομένων του, ο καλλιτέχνης θέτει ένα βασανισμένο όραμα γυναικών.
Paul Cézanne, The Temptation of Saint Anthony, 1870

Στον πίνακα του Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου , ο Σεζάν απεικονίζει μια σκοτεινή έκφραση μέσα από γυναίκες με πρασινωπό, αρρωστημένο δέρμα. Η μορφή του Αγίου Αντωνίου, που συνήθως βρίσκεται στο κέντρο, υποβιβάζεται στα αριστερά του πίνακα, ελάχιστα ορατή. Το βλέμμα μας τραβιέται αναπόφευκτα σε αυτές τις τρεις γυναίκες με το στιβαρό σώμα, τη μεγάλη κοιλιά και το στήθος. Αριστερά, η τέταρτη φιγούρα, λιγότερο φωτισμένη, χορεύει μπροστά στον Άγιο Αντώνιο. Αυτός ο πίνακας δίνει μια απαισιόδοξη εντύπωση με τη χρήση ανοιχτόχρωμων αντιθέσεων, σκούρων χρωμάτων (καφέ, γκρι, κιτρινωπό και σκούρο πράσινο) και γκροτέσκες φιγούρες: σημειώστε τα αρρενωπά χαρακτηριστικά της γυναίκας στα δεξιά.

Εκείνη την εποχή, ο Σεζάν δεν μπορούσε να πείσει τον εαυτό του να προσκαλέσει πραγματικές γυναίκες να του ποζάρουν γυμνές. Ορισμένοι κριτικοί πιστεύουν ότι μέσω αυτού του πίνακα, ο Σεζάν ήθελε να αναπαραστήσει τον φόβο του για τις γυναίκες, ως ένα είδος παρενόχλησης αυτών των γυναικείων σωμάτων που τον κάνουν τόσο άβολα.

Αυτές οι προκλητικές φιγούρες έδωσαν αργότερα τη θέση τους στις φιγούρες των λουόμενων. Μέσα από αυτόν τον πίνακα Λουόμενοι , ο Σεζάν θέλησε να εφεύρει το δικό του σύστημα αναπαράστασης. Επιδίωξε να αποδομήσει τα θέματα αφαιρώντας όλα τα αφηγηματικά και περιγραφικά στοιχεία, στη συνέχεια να τα ανακατασκευάσει απλοποιώντας τις μορφές τους στα άκρα. Δεν γνωρίζουμε ποιες είναι αυτές οι γυναίκες, επειδή τα πρόσωπά τους είναι μόνο μερικώς βαμμένα. Επιπλέον, σχήματα και χρώματα αναμειγνύονται στην επιφάνεια του καμβά, δημιουργώντας μια συγχώνευση μεταξύ της γυναίκας και του τοπίου. Ένα σίγουρο είναι ότι αυτά τα γυμνά είναι μάλλον επαναστατικά, ανοίγοντας το δρόμο προς την αφαίρεση.