Λεμπέσης Πολυχρόνης ( 1848 - 1913)

 Ο Πολύχρονης Λεμπέσης θεωρείται σήμερα ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της νεώτερης Ελλάδας. 

Αυτό όμως άργησε ν’ αναγνωριστεί και οφείλεται εκτός των άλλων και στην δική του σεμνότητα και ιδιοσυγκρασία. Μία γνήσια Αρβανίτικη ιδιοσυγκρασία που δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με την τότε καλλιτεχνική νοοτροπία, «που ζούσε ακόμα στο βερμπαλιστικό ρομαντισμό, που αγαπούσε τις μεγάλες χειρονομίες, τις καθαρευουσιάνικες μεγαλοστομίες, τις αλληλοκολακείες, τις μικρότητες των καλλιτεχνικών καυγάδων» (Ν. Ζιάς). 

Ο Πολύχρονης Λεμπέσης γεννήθηκε το 1848 στην Σαλαμίνα (ή στο Κρανίδι), ‘αλλ’ οι μακρινοί του πρόγονοι είχαν έλθει από τα Παραπούγγια (Λεύκτρα) της Θήβας. Η οικογένεια του ήταν πάμφτωχοι τσοπάνηδες και οι σπουδές που έκανε στο Μόναχο δεν εξηγούνται παρά με το γεγονός ότι έδειξε προσωπικό ενδιαφέρον ο άλλος μεγάλος και ιδιόρρυθμος Αρβανίτης πολιτικός, ο Δ. Βούλγαρης ή Τζουμπές.

Παρά την ταπεινή καταγωγή της οικογένειάς του, σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και διακρίθηκε για τις ικανότητές του. Με υποτροφία συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου ως μαθητής του Ludwig von Lofftz και του Wilhelm Lindenschmidt.

Στο Μόναχο, όπου παρέμεινε ως το 1879, συνδέθηκε φιλικά με τον Νικόλαο Γύζη. Στην Αθήνα παρουσίασε έργα του σε πολλές ομαδικές εκθέσεις (Οικία Μελά 1881, “Παρνασσός” 1885, Ζάππειο 1888, 1896), τιμήθηκε με χάλκινο μετάλλιο στο διαγωνισμό του “Παρνασσού” το 1890, ενώ συμμετείχε επίσης στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού το 1900 και στη Διεθνή Έκθεση των Αθηνών το 1903. 

 Απομονώθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του και την τελευταία δεκαετία της ζωής του πήρε μέρος σε δύο μόνο εκθέσεις στην Αθήνα, το 1908 και το 1910, με παλαιότερες δημιουργίες του, ενώ σταδιακά λησμονήθηκε.

Ήδη από τα χρόνια των σπουδών του ενδιαφέρθηκε για την ηθογραφία, την προσωπογραφία και την απεικόνιση καθημερινών σκηνών και πραγμάτων.

Έδωσε τα καλύτερα δείγματα της δημιουργίας του στην τοπιογραφία, αποδίδοντας την ιδιοτυπία του ελληνικού τοπίου σύμφωνα με τις υπαιθριστικές τάσεις που εκδηλώθηκαν στην ελληνική τέχνη κατά την τελευταία εικοσαετία του 19ου αιώνα.

 Πέθανε στην Αθήνα το 1913 πάμφτωχος και αγνοημένος δουλεύοντας αγιογραφίες για να οικονομάει τα προς το ζειν. Για να εξασφαλιστούν τα έξοδα της κηδείας του πουλήθηκαν (2 και 5 δρχ. το κομμάτι!) σχεδόν όλοι οι πίνακες του.