Μάνος Χατζιδάκις: Οι προφητικές σκέψεις του 30 χρόνια μετά τον θάνατό του

 Δεν μάς κληροδότησε μόνον σπουδαία έργα όπως το αριστουργηματικό «Χαμόγελο της Τζοκόντας» αλλά και μια σειρά από «προφητείες» οι οποίες επαληθεύονται, σταδιακά, μέσα στο χρόνο

Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που ο Μάνος Χατζιδάκις έφυγε, πέταξε ψηλά, στο άπειρο, στην «Οδό Ονείρων» των αθανάτων. Ιδιοφυής μελωδός, πρωτοπόρος καλλιτέχνης, αέναος οραματιστής, συμμετοχικός και ενσυνείδητος πολίτης άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του και συνεχίζει να δηλώνει μέχρι σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά το φευγιό του, δυναμικά παρών, μέσα από τις συγκλονιστικές μελωδίες του, τα διαχρονικά τραγούδια του, τη ρηξικέλευθη σκέψη του.

Γιατί ο Μάνος Χατζιδάκις δεν μάς κληροδότησε μόνον σπουδαία έργα όπως είναι το αριστουργηματικό «Χαμόγελο της Τζοκόντας» αλλά και μια σειρά από «προφητείες» οι οποίες επαληθεύονται, σταδιακά, μέσα στο χρόνο. Κορυφαία, ανάμεσά τους, εκείνη που προέβλεπε την άνθιση του νεοναζισμού, διερευνώντας σε βάθος τα αίτια του φαινομένου, τα φανερά και κρυφά πρόσωπά του, τις ανυπολόγιστες συνέπειές του και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να παλέψει μαζί τους και να βγει νικητής.

Το συγκλονιστικό κείμενό του για τον νεοναζισμό και τον εθνικισμό γράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του και είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας έδωσε η Ορχήστρα των Χρωμάτων που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Έμελλε αυτή να ήταν η τελευταία συναυλία της επίγειας ζωής του. Και αυτό το κείμενο είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να τον θυμηθούμε σήμερα, την εποχή που το «Τέρας», όπως ο ίδιος μοναδικά περιέγραψε την ακροδεξιά ρητορική, φουντώνει ξανά στην Ευρώπη απειλώντας την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Γιατί όπως με νόημα έλεγε «ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος»

Ολόκληρο το κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι

«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.

Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.

Ενώ τα πουλιά… Για τα πουλιά, μόνον οι δολοφόνοι, οι άθλιοι κυνηγοί αρμόζουν, με τις «ευγενικές παντός έθνους παραδόσεις». Κι είναι φορές που το κτήνος πολλαπλασιαζόμενο κάτω από συγκυρίες και με τη μορφή «λαϊκών αιτημάτων και διεκδικήσεων» σχηματίζει φαινόμενα λοιμώδους νόσου που προσβάλλει μεγάλες ανθρώπινες μάζες και επιβάλλει θανατηφόρες επιδημίες.

Πρόσφατη περίπτωση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ’ αυτόν τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε τον φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η «Δημοκρατία», εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε τον ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον… νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ’ αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει.https://www.protothema.gr/culture/article/1509265/manos-hatzidakis-oi-profitikes-skepseis-tou-30-hronia-meta-ton-thanato-tou/