Ο Γιάννης του «Κ»

Ο Γιάννης του «Κ»
Του Γιάννη Αλμπάνη

Θα πρέπει να το θυμίζουμε συνεχώς –ακόμα και σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές. Ο σύντροφος μας Γιάννης Μπανιάς (και οποιοσδήποτε άλλος δηλαδή) δεν έφυγε, ούτε αποδήμησε, ούτε ξεκίνησε το τελευταίο του ταξίδι, ούτε τίποτα τέτοιο. Ο Γιάννης πέθανε. Έτσι ξερά και καθόλου παρηγορητικά. Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει «μετά», πως ό,τι είναι να το κάνουμε πρέπει να το κάνουμε εδώ και τώρα, κι ότι δεδομένης της απουσίας μιας άλλης, καλύτερης ζωής, με ξανθά παχουλά αγγελούδια και βουνά από πιλάφι, θα πρέπει να αφιερώσουμε όλες μας τις δυνάμεις για να κάνουμε καλύτερη και δικαιότερη αυτήν την πραγματική ζωή τη μία και μόνη που υπάρχει.

Ο Γιάννης Μπανιάς αφιέρωσε τη ζωή του σ’ αυτόν τον σκοπό. Και τώρα που έφτασε η ώρα του (δυστυχώς πρόωρου) απολογισμού, από αυτήν την αφετηρία θα πρέπει να ξεκινάνε οι αποτιμήσεις μας. Ο Γιάννης, αυτή τη μία και μόνη ζωή που του δόθηκε, την αφιέρωσε στην Αριστερά, στον αγώνα των απλών ανθρώπων για ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια. Από την ΕΔΑ και το ΚΚΕ Εσωτερικού έως την ΑΚΟΑ και το ΣΥΡΙΖΑ, ο Γιάννης ταύτισε το βίο του με αυτόν της παράταξης. Ακόμα και στα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν το ’89, ο Γιάννης δεν έσπασε και παρέμεινε πιστός στην προσπάθεια να μη σβήσει το κεράκι που είχε απομείνει από τη μεγάλη κομμουνιστική πυρκαγιά των περασμένων δεκαετιών. Έμεινε μια ζωή σταθερός στον αγώνα. Και τώρα που φτάσαμε στο ύστατο σημείωμα για το Γιάννη (κοίτα να δεις…), οφείλουμε να αποτίσουμε φόρο τιμής στη σταθερότητα της στράτευσης του. Δεν είναι λίγο και γι’ αυτό δεν το έχουν κάνει πολλοί.

Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ο Γιάννης Μπανιάς δεν ήταν γενικά με μια οποιαδήποτε Αριστερά. Η πολιτική δράση του, εντέλει η ίδια η ζωή του, χαράχτηκε από τη μεγάλη αναμέτρηση στο χώρο της «Ανανεωτικής Αριστεράς», που οδήγησε στη διάσπαση του ΚΚΕ (Εσωτερικού) με τη δημιουργία της ΕΑΡ και του ΚΚΕ Εσωτερικού Ανανεωτική-Αριστερά. Ο Γιάννης έδωσε από τη πρώτη γραμμή τη μάχη για να μείνει το «Κ» στον τίτλο του κόμματος. Αυτός και οι σύντροφοι του έκριναν ότι εκείνο το «Κ» είχε τεράστια πολιτική σημασία, γιατί προσδιόριζε τον ιδεολογικό ορίζοντα της Αριστεράς. Έναν πολιτικό ορίζοντα που δεν θα πρέπει να είναι ο τοσοδούλης της διαμαρτυρίας και της γενικώς και αορίστως κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά θα πρέπει να είναι μακρινός και μεγάλος, όπως ακριβώς είναι και οι δυνατότητες της εργατικής τάξης. Το «Κ» του Μπανιά και των συντρόφων του προσδιορίζει μια Αριστερά που θέλει να αλλάξει τα θεμέλια του κόσμου, που, όσο και αν τον εξετάζει κριτικά, θέλει να παραμείνει ζωντανή η σύνδεση με τον Οκτώβρη, που επιμένει ότι ο κομμουνισμός αποτελεί το πιο δίκαιο και ευγενές όραμα. Κι επέμειναν σε αυτό το «Κ» όταν έμοιαζε τίποτα γύρω τους να μη δικαιολογεί την επιλογή τους, όταν κατέρρεαν τα καθεστώτα που είχαν καπηλευτεί και συκοφαντήσει αυτό το «Κ», όταν οι καμποτίνοι υπέγραφαν δηλώσεις μετανοίας αποδεχόμενοι ότι αυτό το «Κ» ήταν ολοκληρωτισμός, καθώς και ότι ήταν ο Κάουτσκι που είχε δίκιο, και όχι ο Λένιν. Όταν όλα πήγαιναν δεξιά, ο Μπανιάς και το ΑΑ πήγαν αριστερά.

Το «αριστερά» του Γιάννη, του ΑΑ και της ΑΚΟΑ δεν ήταν δογματισμός και ξεροκεφαλιά. Είχε ιδεολογικό ψάξιμο και πολιτική αναζήτηση, κριτική ματιά στα πεπραγμένα, τόσο γενικά του κομμουνιστικού κινήματος όσο και ειδικά της «ανανέωσης», άνοιγμα στην οικολογία και τα νέα κινήματα, δημιουργία της Εποχής - όχι ως κομματικού οργάνου, αλλά ως εφημερίδας του «χώρου» συνολικά. Ο Γιάννης δεν ήταν ο άνθρωπος που απλά αρνήθηκε την αποκομμουνιστοποίηση και πέρασε τον υπόλοιπο βίο του προσέχοντας μην αλλοιωθεί η μούμια του Λένιν. Ήταν εκεί στα αντιρατσιστικά και τις ευρωπορείες, στη Γένοβα και το Δεκέμβρη, στις δίκες για να καταρρεύσουν τα στημένα κατηγορητήρια. Με τη δική του προσέγγιση (κάπως βαριά και παλαιοκομμουνιστική στα μάτια μου), αλλά πάντοτε εκεί, οπουδήποτε ξεφύτρωνε το νέο.

Η τελευταία μεγάλη πολιτική πράξη του Γιάννη Μπανιά ήταν η συμβολή του στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ. Η συμβολή αυτή δεν έγκειται μόνο στο ότι ο ίδιος και η ΑΚΟΑ είχαν υιοθετήσει τα τελευταία 15 χρόνια την άποψη της ενότητας και της ανασύνθεσης. Εξίσου μεγάλη σημασία είχε και η «αντικειμενική» διάσταση της πολιτικής παρέμβασής τους, το ότι δηλαδή η ΑΚΟΑ αποτέλεσε γέφυρα και δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στο Συνασπισμό και τις οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς που συνέπραξαν στο καινούργιο ενωτικό σχήμα. Χωρίς αυτό το δίαυλο, ακρογωνιαίος λίθος του οποίου είναι η Εποχή, η δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν πολύ πιο δύσκολη.

Κλείνοντας, θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει αναφορά σε δύο σημεία που πολλές φορές αποσιωπούνται, ενώ δεν θα έπρεπε. Ο Γιάννης μπήκε στην Αριστερά με περιουσία, και τελειώνει το βίο του φτωχός. Αυτή η περιουσία δεν φαγώθηκε για να κάνει πολιτική καριέρα, αλλά αφιερώθηκε στις ανάγκες της Αριστεράς. Σε εποχές που η ενασχόληση με τα κοινά ταυτίζεται με τον καριερισμό και τον παράνομο πλουτισμό, η αριστερή ανιδιοτέλεια ανθρώπων όπως ο Γιάννης πρέπει να εξαίρεται. Το δεύτερο σημείο είναι ότι η εμμονή στην επιλογή του «Κ» είχε προσωπικό κόστος. Εξαιτίας αυτής της επιλογής, ο Γιάννης όχι μόνο έχασε την ηγεσία ενός σχετικά μεγάλου κόμματος της Αριστεράς, αλλά βρέθηκε για μεγάλο διάστημα περιθωριοποιημένος, ως επικεφαλής πια μιας μικρής πολιτικής οργάνωσης. Προσωπικά πιστεύω ότι γι’ αυτό, το ότι δηλαδή επέμεινε στην άποψή του αναλαμβάνοντας το κόστος, τού αξίζει ο μεγαλύτερος έπαινος.