Γυμνές φωτογραφίες του Studio Manasse απαθανατίζουν τη γεμάτη αυτοπεποίθηση και προκλητική «νέα γυναίκα» της δεκαετίας του 1920

Studio Manassé: Καλλιτεχνικά γυμνά

Γυμνή Φωτογραφία στη Βιέννη του 1920: Η επανάσταση του Studio Manassé

Η «Νέα Γυναίκα» μέσα από τον φακό του Studio Manassé: Τέχνη, Φως και Προκλητικός Μοντερνισμός

Γυμνά φωτομοντάζ και καλλιτεχνική επανάσταση: Το φαινόμενο Studio Manassé

Το στούντιο φωτογραφίας Studio Manassé (ή Atelier Manassé) ιδρύθηκε στη Βιέννη περίπου το 1922-24 από το ζεύγος Olga Solarics (1895/96-1969) και Adorján von Wlassics (1893-1946).

 
Το στούντιο ειδικεύτηκε σε πορτρέτα, φωτογράφιση κινηματογραφικών αστέρων, μόδας και, κυρίως, καλλιτεχνικά γυμνά – σε μια αισθητική που συνδύαζε το glamour, το σουρεαλιστικό και το νεωτεριστικό.

Οι φωτογραφίες τους απέτυχαν να αποτυπώσουν απλώς το σώμα – αλλά μια μορφή «νέας γυναίκας» της δεκαετίας του ’20: αυτοπεποίθηση, διαφυγή από παραδοσιακούς ρόλους, παρουσία στον δημόσιο χώρο.

Η Βιέννη των δεκαετιών του 1920–30 ήταν μια πόλη σε μετασχηματισμό: η κατάρρευση της Αυστρο-Ουγγαρίας, ο μεσοπόλεμος, η εμφάνιση νέων κοινωνικών και πολιτιστικών τάσεων — καλλιτεχνική ανανέωση, κινηματογράφος, μόδα, φωτογραφία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η φωτογραφία πέρασε από καθαρά τεκμηριωτική χρήση σε πιο καλλιτεχνική και πειραματική -- η εμφάνιση του γυμνού ως θέμα τέχνης αποτέλεσε έκφραση νέων αντιλήψεων για την εικόνα του σώματος, τη σεξουαλικότητα, και την παρουσία της γυναίκας στην κοινωνία. Το στούντιο χρονολογείται από το 1922 έως το 1938 στη Βιέννη

Οι εικόνες τους απηχούσαν την «νέα γυναίκα» (New Woman) — γυναίκα που κυριολεκτικά και μεταφορικά μεταμορφώνει τον εαυτό της, διαπερνά τα όρια της παράδοσης.

Καλλιτεχνικό Κίνημα ή Στυλ

Παρότι δεν ανήκει σε ένα μόνο αυστηρό κίνημα, η παραγωγή τους συνδέεται με:

• Την παράδοση του πικτοριαλισμού (Pictorialism) όπου η φωτογραφία επεξεργάζεται για να μοιάζει «ζωγραφική».

• Τη μοντέρνα/νεωτεριστική φωτογραφία, με επιρροές από φωτομοντάζ, σουρεαλισμό, παιχνίδια με σκιά, αντικείμενα, συμβολισμούς. 

• Μια αισθητική που συνδυάζει glamour, ερωτισμό και πειραματισμό — όπως αναφέρει μια έκθεση «Cabaret Vienna – Atelier Manassé»: «nude images (used in both fashion and advertising) … visual calembours».

 Το ζευγάρι πίσω από τον φακό: Σόλαριξ και Βλάσιτς

Η ηθοποιός Όλγα Σόλαριξ και ο πρώην αξιωματικός Αντόργιαν φον Βλάσιτς συνδύασαν τις διαφορετικές τους διαδρομές για να δημιουργήσουν ένα από τα σημαντικότερα φωτογραφικά στούντιο της Μεσοπολεμικής Ευρώπης. Από το 1922 έως το 1938, το Studio Manassé στη Βιέννη αποτέλεσε χώρο καλλιτεχνικού πειραματισμού, όπου η τεχνική του φωτομοντάζ, η εικαστική σκηνοθεσία και το ασπρόμαυρο γυμνό απέκτησαν νέα διάσταση. Η ιδιαίτερη χημεία του ζευγαριού —με την Όλγα στη σκηνοθεσία των λήψεων και τον Βλάσιτς στις επεξεργασίες— δημιούργησε ένα ύφος αμέσως αναγνωρίσιμο και βαθιά επιδραστικό.

Γυμνά γεμάτα φαντασία: Η αισθητική του οπτικού λογοπαίγνιου

Το Studio Manassé εξειδικεύτηκε σε μια πρωτοποριακή μορφή καλλιτεχνικού γυμνού που ξεπερνούσε κατά πολύ τα δεδομένα της εποχής. Οι εικόνες τους ήταν παιχνιδιάρικες, έξυπνες, συχνά σουρεαλιστικές: γυναίκες παγιδευμένες σε θήκες τσιγάρων, σώματα σηκωμένα με λαβίδες σαν κύβους ζάχαρης ή μοντέλα που απεικονίζονται φοβισμένα κάτω από μια απειλητική σκιά. Αυτά τα φωτομοντάζ, γεμάτα χιούμορ και έντονα συμβολιστικά στοιχεία, αποτελούσαν σαφείς αναφορές στον κινηματογράφο του μεσοπολέμου, με πιο χαρακτηριστική την οπτική συνομιλία με τον Nosferatu του Murnau.

Πικτοριαλισμός και σουρεαλισμός: Οι ρίζες της καλλιτεχνικής τους γραφής

Οι δημιουργίες του Studio Manassé εντάσσονται σε μια ευρύτερη αισθητική που αναπτύχθηκε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Η επίδραση του πικτοριαλισμού —με το διάχυτο φως, τους απαλούς φακούς και τις ζωγραφικές υφές— συνδυάστηκε με τις σουρεαλιστικές τεχνικές του φωτομοντάζ που εξελίσσονταν την ίδια περίοδο. Ο διάλογος με καλλιτέχνες όπως ο Puyo, η Brigman ή ο White, καθώς και με τα πρωτοποριακά ρεύματα του New Vision, ήταν εμφανής και εμπλούτιζε το αισθητικό τους λεξιλόγιο.

Η γυναικεία εικόνα στο προσκήνιο: Σαγήνη, δύναμη και αυτοπροσδιορισμός

Οι φωτογραφίες του Studio Manassé υπήρξαν άρρηκτα συνδεδεμένες με τη «νέα γυναίκα» του 1920: ανεξάρτητη, δυναμική, με αυτοπεποίθηση και διάθεση να διεκδικήσει χώρο στον δημόσιο και καλλιτεχνικό λόγο. Ο Βλάσιτς περιέγραφε το ιδανικό του ως μια γυναίκα που αναδεικνύει μόνο «το 50% των περιουσιακών της στοιχείων», αφήνοντας χώρο στη φαντασία και τη δόνηση, όπως ο ίδιος έλεγε. Για το στούντιο, ο στόχος δεν ήταν η απλή αποτύπωση του σώματος αλλά η ανάδειξη της γυναικείας προσωπικότητας, της επιθυμίας και της δύναμης.

Αναγνώριση και διεθνείς διακρίσεις

Η αισθητική πρωτοπορία του Studio Manassé δεν πέρασε απαρατήρητη. Το 1932 συμμετείχαν στη Διεθνή Μπιενάλε Φωτογραφικής Τέχνης της Ρώμης, ενώ το 1933 εκτέθηκαν στο Salon du Nu photographique στο Παρίσι, δίπλα σε ονόματα όπως ο Man Ray και ο Brassai. Παράλληλα, μέσω του πρακτορείου Schostal, οι φωτογραφίες τους ταξίδευαν διεθνώς, εμφανίζονταν σε περιοδικά, εξώφυλλα και καμπάνιες, συμβάλλοντας στη διάδοση του μοναδικού τους ύφους.

Η Βιέννη του Μεσοπολέμου: Ένα περιβάλλον κοινωνικής ανατροπής

Η εποχή στην οποία άνθησε το Studio Manassé ήταν μία από τις πιο ριζοσπαστικές στην ιστορία της Βιέννης. Η αστική κουλτούρα άλλαζε: οι γυναίκες υιοθετούσαν κοντά μαλλιά, κάπνιζαν, οδηγούσαν, διεκδικούσαν χώρο και ταυτότητα. Ο καλλιτεχνικός κόσμος αμφισβητούσε τα παλιά πρότυπα και παρήγαγε νέα αισθητικά σύμπαντα — σε μια πόλη που ανεβοκατέβαινε ανάμεσα στην πολιτική κρίση και την καλλιτεχνική έκρηξη.

Η συνεργασία τους: Σκηνοθεσία από την Όλγα, τεχνική μαγεία από τον Αντόργιαν

Όπως περιγράφει το δοκίμιο Darkroom Alchemy, η Όλγα ήταν υπεύθυνη για το στήσιμο, το styling και τη σκηνοθεσία των λήψεων. Το στούντιο τους —ένα πολυτελές διαμέρισμα γεμάτο χαλιά, έπιπλα μπαρόκ και ελληνικές κολόνες— λειτουργούσε ως θεατρικό σκηνικό. Ο Αντόργιαν, από την άλλη, αφιέρωνε αμέτρητες ώρες σε τεχνικές επεξεργασίας, ρετούς και επικάλυψη εικόνων, εξασφαλίζοντας την τελική αισθητική αρτιότητα κάθε έργου.

Μετά το 1938: Μετακινήσεις, αλλαγές και νέα ξεκινήματα

Μετά την Άνσλους, το ζευγάρι μετακόμισε στο Βερολίνο και συνέχισε τη δημιουργική του πορεία υπό τη νέα επωνυμία WOG. Το 1939 πούλησαν το όνομα «Studio Manassé», αλλά το καλλιτεχνικό τους αποτύπωμα δεν έσβησε. Η Όλγα συνέχισε μόνη της μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, συνεργαζόμενη με κορυφαία περιοδικά και χρησιμοποιώντας κατά καιρούς την υπογραφή «Manassé-Ricoll», σε συνεργασία με άλλους φωτογράφους.

Olga Solarics: γεννημένη περίπου 1895/96, πρώην ηθοποιός, που εγκατέλειψε την υποκριτική για να διοικήσει μαζί με τον σύζυγό της το Studio Manassé. Adorján von Wlassics: γεννημένος 1893, πρώην αξιωματικός του Αυστρο-Ουγγρικού στρατού και με καλλιτεχνικό υπόβαθρο. 

Το στούντιο κατέγραψε υψηλή δραστηριότητα έως το 1938, όπου μετά το «Ανσλους» (Anschluss) η κατάσταση άλλαξε, ο Wlassics & η Solarics μετακόμισαν στο Βερολίνο και το όνομα «Manassé» πωλήθηκε σε άλλον φωτογράφο το 1939. 

Το Studio Manassé χρησιμοποιούσε ασπρόμαυρη φωτογραφία (κυρίως silver-print), μαζί με επεξεργασία – ρετούς, ζωγραφική πάνω στις φωτογραφίες, επικάλυψη εικόνων και φωτομοντάζ.

 
Η χρήση σκιάς, φως που διαχέεται, συχνά σύμβολα ή αντικείμενα – όλα εντάσσονται σε αισθητική που μετέτρεπε την απλή λήψη σε «σκηνικό».

Θέμα και Θεματολογία

Τα κυριότερα θέματα:

• Καλλιτεχνικά γυμνά γυναικών — όχι μόνο ως φυσικό σώμα αλλά ως συμβολικό σώμα, ως έκφραση.

• Η «νέα γυναίκα» της εποχής: ανεξάρτητη, αυτοπεποίθηση, μέσα στο αστικό περιβάλλον, ενίοτε ως αντικείμενο θεάματος. 

• Φωτομοντάζ με στοιχεία υπερρεαλιστικά ή παιχνιδιάρικα — γυναίκες σε θήκες τσιγάρων, λαβίδες, σκιά χεριού με νύχια που θυμίζει σινεμά τρόμου. (όπως αναφέρεται)

Σημαντικά Σύμβολα και Σημασίες

• Η θήκη τσιγάρου / λαβίδα ζάχαρης: δείχνει σα να «αντικειμενοποιείται» το σώμα αλλά με χιούμορ, με αισθητική ανατροπή.

• Η σκιά χεριού με νύχια: αναφορά στο σινεμά (π.χ. Nosferatu, 1922) – ενσωματώνει φόβο/φαντασίωση/φαντασμαγορία.

• Η στάση της γυναίκας: αυτοπεποίθηση, έκφραση ισχύος, δεν είναι παθητικός θεατής.

• Η χρήση της επεξεργασίας: φωτογραφία που φαίνεται «εικόνα» – υπερβαίνει την απλή τεκμηρίωση.

Σύνθεση και Δομή

Τα έργα διαθέτουν:

• Επιμελημένη σύνθεση — ισορροπία ανάμεσα στο σώμα, το φόντο, το αντικείμενο.

• Χρήση γραμμών και σκιάς που καθοδηγούν το βλέμμα: π.χ. η λαβίδα ζάχαρης, η θήκη τσιγάρου.

• Προοπτική που ενίοτε αποσταθεροποιεί — φωτομοντάζ που «σπάει» το στενό πλαίσιο.

• Η δομή του έργου δεν είναι «τυχαία» — υπάρχει σκηνοθεσία.

Χρώμα και Φως

• Η φωτογραφία είναι κυρίως ασπρόμαυρη — με έμφαση στο φως/σκιά, στις διαβαθμίσεις του γκρι.

• Το φως χρησιμοποιείται για να αποκαλύψει και ταυτόχρονα να καλύψει — λεπτότητα, αίσθηση «μίστ».

• Η φωτομοντάζ-τεχνική συχνά δημιουργεί ατμόσφαιρα «ονειρική» ή σουρεαλιστική.

Η θέαση ενός έργου από το Studio Manassé προκαλεί:

• Καταρχάς θαυμασμό για την αισθητική — το στιλ, τη σύνθεση, τη μορφή της γυναίκας ως εικόνα.

• Κατόπιν, μια επιφυλακτικότητα/πρόκληση — η γυναίκα δεν είναι απλώς αντικείμενο, υπάρχει μια ένταση ανάμεσα σε θέαμα και υποκείμενο.

• Μια αίσθηση της εποχής — της απελευθέρωσης, της αλλαγής, της καινοτομίας.

• Ταυτόχρονα, μια αίσθηση παιχνιδιού — με συμβολισμούς, με υπερβάσεις.

Οι φωτογραφίες του ζεύγους Wlassics/Solarics κυμαίνονται από τα πρώτα πορτρέτα της δεκαετίας του 1920 έως τα περίτεχνα φωτομοντάζ των 1930s. Η «γραμμή» τους εξελίχτηκε: από περισσότερο ρεαλιστική απεικόνιση προς πιο επεξεργασμένες εικόνες -- αλλά διατηρώντας το θέμα της γυναικείας παρουσίας, της αισθητικής του σώματος.

Επιρροές 

• Επιρροές: Πικτοριαλισμός, Φωτομοντάζ, Σουρεαλισμός, Κινηματογράφος της εποχής.

• Το Studio Manassé επηρέασε: την αισθητική της φωτογραφίας μόδας, το τρόπο που η γυναίκα απεικονίζεται ως «εικόνα» στον δημόσιο χώρο, το πέρασμα της γυμνής φωτογραφίας στην τέχνη.

• Αποτελεί στοιχείο της πολιτιστικής ιστορίας της Βιέννης και της Ευρώπης των μεσοπολέμων.

Το στούντιο απολάμβανε μεγάλη δημοτικότητα. Σύμφωνα με αρχεία, η πρώτη τους εμφάνιση σε περιοδικά ήταν το 1924. 

Ωστόσο, υπήρξαν και νομικές/ηθικές προκλήσεις – π.χ. σε διαδικασίες για δημοσίευση γυμνών φωτογραφιών.
Η κριτική σήμερα τοποθετεί το στούντιο ως ένα από τα σημαντικά φωτογραφικά εργαστήρια της εποχής, με αισθητική που σημάδεψε την εποχή του.

Σήμερα, η δουλειά του Studio Manassé μας θυμίζει:

• Πώς η φωτογραφία μπορεί να λειτουργεί ως τέχνη και όχι μόνο ως τεκμήριο.

• Πώς η απεικόνιση της γυναίκας αλλάζει μέσα από κοινωνικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές μεταβολές.

• Την αξία της αισθητικής, της συνειδητής σύνθεσης και της καινοτομίας στη φωτογραφία.

• Επίσης, θέτει ερωτήματα για το βλέμμα, το φύλο, την εποχή — πώς παλαιές εικόνες επηρεάζουν την σύγχρονη κατανόηση του σώματος και της παρουσίασης.

Το Studio Manassé χαρακτηρίζεται από:

• Μια ισχυρή αισθητική ταυτότητα – glamorous, παιχνιδιάρικη, με σουρεαλιστικά στοιχεία.

• Μια τολμηρή προσέγγιση της γυμνής φωτογραφίας, που συνδυάζει την τέχνη, το φύλο και την κοινωνία της εποχής.

• Τη μεταμόρφωση της γυναίκας σε εικόνα του εκσυγχρονισμού και της αυτοπεποίθησης – όχι μόνον ως θέμα, αλλά ως δημιουργός παρουσίας.

• Μια ιστορική θέση, μέσα στη Βιέννη του μεσοπολέμου, που συνιστά γεφυρωτική μορφή μεταξύ παραδοσιακής φωτογραφίας και μοντέρνας καλλιτεχνικής έκφρασης.

🔗 Πηγές για περαιτέρω ανάγνωση

• Manassé Studio (Vienna) – Luminous Lint – Σύντομη αλλά ουσιαστική παρουσίαση του Studio Manassé, με βασικά βιογραφικά στοιχεία για την Όλγα Σόλαριξ και τον Αντόργιαν φον Βλάσιτς, τη χρονολογία δράσης του στούντιο και την εξειδίκευσή του στο καλλιτεχνικό γυμνό.
• Atelier Manassé – Art Blart – Κριτικό κείμενο και φωτογραφικό υλικό γύρω από το Atelier Manassé, με έμφαση στην εικαστική γλώσσα, τον ερωτισμό, τις συνθέσεις και τον ρόλο της Όλγας στη διαμόρφωση του αισθητικού ύφους του στούντιο.
• Taussig Manasse portraits – NFSA (National Film and Sound Archive) – Συλλογή πορτρέτων και πληροφοριών για τις φωτογραφίες του Studio Manassé μέσα από την Taussig Collection, με έμφαση στη «νέα γυναίκα» της δεκαετίας του 1920–30 και τον ρόλο των εικόνων στη μαζική κουλτούρα.
• Cabaret Vienna. The Atelier Manassé photography studio – MART Museum – Σελίδα έκθεσης αφιερωμένη αποκλειστικά στο Atelier Manassé, με ιστορικό πλαίσιο, περιγραφή των θεματικών ενοτήτων και αναφορά στη Βιέννη του Μεσοπολέμου ως σκηνικό για τα καλλιτεχνικά γυμνά και τα φωτομοντάζ.
• Erotismo in gocce – L’Atelier Manassé e i fotomontaggi – Barbara Picci – Αναλυτικό άρθρο στα ιταλικά για τον σουρεαλιστικό ερωτισμό, τα φωτομοντάζ, τα οπτικά λογοπαίγνια και τον τρόπο με τον οποίο το Atelier Manassé ισορροπεί ανάμεσα στην πρωτοπορία και τον αισθησιασμό.
• Atelier Manassé – Filmstar Postcards – Παρουσίαση του στούντιο μέσα από καρτ ποστάλ και πορτρέτα ηθοποιών, με παραθέσεις από το δοκίμιο «Darkroom Alchemy: The Photographic Art of Studio Manassé» και λεπτομέρειες για το στολισμένο διαμέρισμα-στούντιο στη Βιέννη.
• Darkroom Alchemy: The Photographic Art of Studio Manassé – Kristine Somerville – Ακαδημαϊκό δοκίμιο που αναλύει εις βάθος την αισθητική, τις τεχνικές, τη συνεργασία του ζευγαριού και τον ρόλο του Studio Manassé στην ιστορία της καλλιτεχνικής φωτογραφίας.
• Atelier Manassé – Un regard oblique – Φωτογραφικό blog με παραδείγματα έργων του Studio Manassé, σχολιασμό για το στιλ, τις πόζες και τη θεματολογία, καθώς και αναφορές στη σύνδεση με την ευρωπαϊκή avant-garde της εποχής.
• The Taussig Film Stills Collection – NFSA – Πλαίσιο για τη μεγάλη συλλογή κινηματογραφικών φωτογραφιών Taussig, στην οποία εντάσσονται και έργα του Studio Manassé, ιδανικό για κατανόηση του ευρύτερου φωτογραφικού και κινηματογραφικού περιβάλλοντος του Μεσοπολέμου.
• Atelier Manassé – Art & Popular Culture – Συνοπτικό λήμμα με βασικές πληροφορίες για το Atelier Manassé, εκθέσεις, βιβλιογραφία και πηγές, χρήσιμο ως αφετηρία για περαιτέρω έρευνα.

" F o l l o w   U s "  :      

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.