Γυναίκες του Νυχτερινού Κόσμου στα Μέσα του 20ού Αιώνα

Οι Ιερόδουλες του Μεσοπολέμου και Μεταπολέμου

Georges Thiry & Η Ορατότητα των Γυναικών του Περιθωρίου

Η Ιστορία Πίσω από τα Πρόσωπα: Οι Ιερόδουλες του 20ού Αιώνα στις Φωτογραφίες του Thiry

Η Αξιοπρέπεια στο Περιθώριο: Το Φωτογραφικό Αρχείο του Georges Thiry και οι Ιερόδουλες της Εποχής

Το ποστ εξετάζει το έργο του Βέλγου φωτογράφου Georges Thiry – και ειδικότερα τη σειρά του που καταγράφει γυναίκες που εργάζονται στο σεξ («κορίτσια που περνούν καλά») – σε συνάρτηση με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Δυτικής Ευρώπης στα μέσα του 20ού αιώνα. Θα αναλύσουμε την προέλευσή του, τη χρήση της φωτογραφίας, τους κοινωνικούς ιδιωματισμούς που αναδύθηκαν, καθώς και τα μηνύματα και τις επιρροές που διατρέχουν το έργο, ώστε να κατανοήσουμε τη σημασία του τόσο τότε όσο και σήμερα.

Προειδοποίηση: Το θέμα αφορά την εργασία στο σεξ και απεικονίσεις γυναικών που δραστηριοποιούνται σε αυτό — NSFW σε ορισμένα πλαίσια· το άρθρο όμως εστιάζει σε έννοιες, ιστορία και ανάλυση, όχι σε σεξουαλικό περιεχόμενο.

Ο Georges Thiry (1906-1994) ήταν Βέλγος φωτογράφος, ο οποίος από περίπου το 1935 έως το 1975 τράβηξε χιλιάδες αρνητικά – γύρω στα 40.000 – καταγράφοντας την ζωή στο Βέλγιο, συμπεριλαμβανομένων των καλλιτεχνών του υπερρεαλισμού αλλά και γυναικών που εργάζονταν ως ιερόδουλες ή «καλά κορίτσια». 

Το έργο του εντάσσεται σε μια περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την οποία οι κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης βιώνουν ανασυγκρότηση, αστικοποίηση, μεταπολεμικό εκσυγχρονισμό, και αναδιάρθρωση των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων.

Στο Βέλγιο, πόλεις όπως η πρωτεύουσα Βρυξέλλες είχαν περιοχές με έντονη νυχτερινή ζωή, εργατικές τάξεις, μετανάστευση και – παρά ή εν μέσω της αποκατάστασης – κοινωνικές εντάσεις μεταξύ παραδοσιακών ηθικών κωδίκων και των αλλαγών της εποχής.

Το έργο του Thiry στηρίζεται στο γεγονός ότι κατάφερε να εισχωρήσει σε κόσμους που δεν συχνά φωτογραφίζονταν με ισότιμο τρόπο: όχι απλώς ως «αντικείμενα» του βλέμματος, αλλά με μια διάθεση εμπιστοσύνης, αδρής οικειότητας και χωρίς τον εξασκημένο ερωτισμό ενός τυπικού «γυμνού».

Η μετάβαση από το μεσοπόλεμο στην μεταπολεμική περίοδο έφερε κοινωνικές ανατροπές: αύξηση της αστικοποίησης, μετακινήσεις πληθυσμών, νέες μορφές εργασίας και ψυχαγωγίας.

Στο Βέλγιο, ως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η εργασία στο σεξ – είτε ως προσωρινή είτε ως επαγγελματική – αποτελούσε πηγή εισοδήματος για πολλές γυναίκες, ειδικά όταν οι άλλες επιλογές ήταν περιορισμένες.

Ταυτόχρονα, η φωτογραφία ως μέσο τέχνης και τεκμηρίωσης είχε γίνει πιο «ανοιχτό» σε θέματες καθημερινότητας, κοινωνικού περιθωρίου, αποκαλύπτοντας όψεις της ζωής που προηγουμένως είχαν παραμεριστεί ή στιγματιστεί.

Ο Thiry, ως φωτογράφος με επαφές στον υπερρεαλιστικό κύκλο αλλά και με προσωπική διάθεση καταγραφής, είχε το ενδιαφέρον να αποτυπώσει «τα κορίτσια που περνούν καλά» – όπως περιγράφεται – με έναν τρόπο που αναδεικνύει αξιοπρέπεια και αλήθεια.

Σε πρακτικό επίπεδο, η έναρξη του έργου του Thiry μπορεί να θεωρηθεί γύρω στο 1935, όταν ξεκίνησε τις «καλλιτεχνικές του περιπάτους» στο Βέλγιο. 
Οι πρώτες φωτογραφίες των γυναικών του νυχτοκόσμου – ιερόδουλες ή «cosmopolitan good-time girls» – έγιναν μέσα σε σπίτια ή εσωτερικούς χώρους, με φυσικό φως, σε ήσυχες στιγμές· όχι σε δρόμους ή με έντονη δράση. “Στο σπίτι τους, στο δωμάτιο τους, καπνίζοντας ένα τσιγάρο…” λένε οι περιγραφές.

Η εξελικτική σημασία είναι ότι αυτές οι φωτογραφίες απέφυγαν πολλές φορές την «βιτρίνα» του νυχτερινού κόσμου (π.χ. προσφορές, φωτεινές επιγραφές) και επέστρεψαν σε μία πιο ανθρώπινη, προσωπική ματιά.

👑 

• Georges Thiry: Ο φωτογράφος-αφηγητής που κατάφερε να χτίσει σχέση εμπιστοσύνης με τα υποκείμενα του έργου του – ιερόδουλες, γυναίκες του νυχτερινού κόσμου, καλλιτέχνες. 

• Οι «γυναίκες του έργου»: Δεν αναφέρονται συχνά με ονόματα σε δημοσιεύματα, αλλά περιγράφονται ως “good-time girls”, άτομα με δική τους ταυτότητα, όχι απλώς ως αντικείμενα. Η αντιμετώπισή τους από τον Thiry καταγράφεται ως «ίσοι όροι» με τους άλλους φωτογραφιζόμενους, χωρίς διαχωρισμούς. 

• Ο καλλιτεχνικός/σοσιαλιστικός/ανατρεπτικός κύκλος: Ο Thiry ήταν φίλος των υπερρεαλιστών Βέλγων (όπως o René Magritte) και συνεπώς υπήρχε ένα πνευματικό και κοινωνικό περιβάλλον που ενθάρρυνε την εξερεύνηση των ορίων της καλλιτεχνικής έκφρασης.

Κοινωνικές και Οικονομικές Συνθήκες

• Οι κοινωνίες της μεταπολεμικής Ευρώπης αντιμετώπισαν αυξανόμενη οικονομική πίεση, ανισότητες, αλλά και ευκαιρίες: η εργασία στο σεξ εμφανίστηκε ως μία από τις επιλογές επιβίωσης αλλά και αυτονομίας για ορισμένες γυναίκες.

• Το στίγμα της ιεροδουλείας ήταν έντονο, αλλά υπήρξε και μια μεταβατική περίοδος όπου ο νυχτερινός κόσμος, η ψυχαγωγία, ο τουρισμός, δημιούργησαν «σκιώδεις» οικονομικές ζώνες.

• Η φωτογραφία του Thiry – σε σπίτια, με φυσικό φως, με ηρεμία – υποδεικνύει μια άλλη οπτική: όχι η εμπορευματική/διαφημιστική πλευρά της ιεροδουλείας, αλλά η προσωπική, ανθρώπινη πλευρά. Αυτό εντάσσεται σε ένα κοινωνικό ιδίωμα όπου το «περιθώριο» εκτίθεται με αξιοπρέπεια.

Η σύγκρουση μεταξύ του κοινωνικού στίγματος της εργασίας στο σεξ και της προσωπικής αξιοπρέπειας των γυναικών του κόσμου αυτού. Ο Thiry κατά κάποιο τρόπο μεταφέρει το βλέμμα από την “παράνομη” πλευρά στην ανθρώπινη – και καλλιτεχνική – πλευρά.

Η αντίθεση μεταξύ της καθιερωμένης ηθικής και της πραγματικότητας του νυχτερινού/υπόγειου κόσμου. Οι φωτογραφίες του έργου θέτουν ερωτήματα για το τι σημαίνει αξιοπρέπεια, για το ποιος ορίζει το «ηθικό» βλέμμα.

Η ένταση ανάμεσα στην τέχνη και την εμπορευματοποιημένη απεικόνιση του νυχτερινού κόσμου – ο Thiry επιλέγει μια πιο «ήσυχη», εσωτερική ματιά.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο, ο κόσμος της τέχνης επεκτάθηκε: οι υπερρεαλιστές, η αναζήτηση του «ασυνείδητου», η κοινωνική κριτική. Ο Thiry κινείται σε αυτό το περιβάλλον.

Το έργο του μπορεί να συνδεθεί με ιδεολογίες που προτάσσουν την αξιοπρέπεια, την ανθρώπινη κατάσταση πέρα από το κοινωνικά αποδεκτό – το «περιθώριο» ως τόπος εξέγερσης και έκφρασης.

Ταυτόχρονα, η φωτογραφία του κόσμου της ιεροδουλείας έχει και πολιτική σημασία: ποιος έχει φωνή; Ποια είναι η ορατότητα των γυναικών που εργάζονται στο σεξ; Ποιος ελέγχει το βλέμμα;

Συμμαχίες και αντιπαλότητες

• Συμμαχίες: Αναμφίβολα μεταξύ του Thiry και των γυναικών που φωτογράφιζε – η εμπιστοσύνη ήταν κρίσιμη. Επίσης, συμμαχία με τον χώρο της τέχνης και των υπερρεαλιστών που ευνοούσαν την είσοδο σε «απαγορευμένα» θέματα.

• Αντιπαλότητες: Με την παραδοσιακή κοινωνία, με ηθικολογικές αντιδράσεις, αλλά και με το εμπορικό/πορνογραφικό βλέμμα που θα μπορούσε να μειώνει την αξιοπρέπεια του υποκειμένου. Το έργο του Thiry φαίνεται να αποφεύγει τον εξαναγκασμό και την απλοϊκή αντικειμενοποίηση.

Η τεκμηρίωση της αντίδρασης είναι περιορισμένη· ωστόσο:

• Οι περιοχές του νυχτερινού κόσμου συχνά στιγματίζονταν κοινωνικά.

• Η έκθεση φωτογραφιών τέτοιου τύπου – γυναικών που εργάζονται στο σεξ με αξιοπρέπεια – πιθανώς να προκάλεσε εντυπώσεις, είτε ανοιχτές είτε κρυφές.

• Το γεγονός ότι ο Thiry παρουσιάζει τις γυναίκες αυτές ως μοντέλα σε ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο επέφερε μια μικρή ανατροπή στο «βλέμμα του κοινού»: δεν είναι απλώς θύματα ή αντικείμενα· είναι υποκείμενα, φωτογραφιζόμενα με αυτοπεποίθηση και προσωπικότητα.

Το έργο του Thiry συμβάλλει στη φωτογραφική ιστορία της κοινωνίας, του περιθωρίου και της καθημερινότητας.

Η σκιαγράφηση των γυναικών που εργάζονταν στο σεξ με αξιοπρέπεια προκάλεσε – έστω έμμεσα – αναστοχασμό για τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.

Οι φωτογραφίες αυτές σήμερα λειτουργούν ως ιστορικό τεκμήριο: αποτυπώνουν μία κοινωνία και μία χρονική περίοδο που τώρα έχει αλλάξει, αλλά και τις διασυνδέσεις μεταξύ τέχνης, κοινωνίας και υποκειμένων.

Ενισχύουν την κατανόηση ότι το «βλέμμα» του φωτογράφου μπορεί να διαμορφώσει – ή να επαναπροσδιορίσει – τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε ανθρώπους που βρίσκονται στο περιθώριο.

Αν και το έργο του Thiry αφορά κυρίως το Βέλγιο/Βρυξέλλες, η προσέγγισή του εντάσσεται σε παγκόσμια τάση φωτογράφων που κατέγραφαν περιθωριακές ομάδες – π.χ. η εργατική τάξη, οι μετανάστες, οι γυναίκες στο νυχτερινό χώρο.

Το γεγονός ότι η φωτογραφική του προσέγγιση δεν ήταν απλώς ντοκουμέντο αλλά καλλιτεχνική παρέμβαση τον καθιστά σημαντικό στον ευρωπαϊκό χώρο της φωτογραφίας.

Η συλλογή του (αρνητικά, επαφές, prints) φιλοξενείται σε μουσεία φωτογραφίας στο Βέλγιο.

Η φωτογραφία λειτουργεί ως μέσο κοινωνικής κριτικής αλλά και αισθητικής καταγραφής. Ο Thiry χρησιμοποιεί φυσικό φως, οικεία περιβάλλοντα, καθημερινές κινήσεις (κάπνισμα, διάβασμα, πόζα) – η σύνθεση θυμίζει «ρεαλισμό» αλλά και μια λυρικότητα. 

Οι γυναίκες που φωτογραφίζει δεν είναι απλώς «θέματα», αλλά φορείς ύφους, ρόλου, σκέψης – η εικόνα τους μεταφέρει «διάθεση», στιγμιότυπο ζωής.

Το έργο εγείρει ερωτήματα για τη σχέση μεταξύ φωτογράφου και υποκειμένου, του βλέμματος, της εξουσίας και της απεικόνισης.

Από πνευματική άποψη, εντάσσεται στη συζήτηση για το σώμα, το φύλο, την εργασία, τον δρόμο – και πώς αυτά φαίνονται και καταγράφονται στην τέχνη.

Μετά το 1975 περίπου, η φωτογραφία και η κοινωνία άλλαξαν: η εργασία στο σεξ έγινε πιο ορατή, υπήρξαν θεσμικές παρεμβάσεις, η τεχνολογία επιτάχυνε τις εικόνες, και η κοινωνική κουλτούρα άρχισε να συζητά περισσότερο τον σεξουαλικό/νυχτερινό χώρο.
Το έργο του Thiry αποτελεί γέφυρα: μεταξύ της «παλιάς» εποχής (με το περιθώριο περισσότερο κρυμμένο) και της σύγχρονης εποχής που αναγνωρίζει περισσότερο την πολλαπλότητα.
Σήμερα, αυτές οι εικόνες μπορούν να λειτουργήσουν ως σημείο αναφοράς για το πώς αντιμετώπιζαν οι κοινωνίες τις γυναίκες στο νυχτερινό κόσμο και πώς η Τέχνη τις αποτύπωνε με σεβασμό.

Η ιστοριογραφία της φωτογραφίας αναγνωρίζει το έργο του Thiry ως «συγκινητικό» για τον τρόπο που σχεδιάζει τις φωτογραφίες του: όχι ως «καταγραφή ενός παράνομου κόσμου», αλλά ως «καταγραφή μιας ανθρώπινης κατάστασης». 
Κάποιοι μελετητές επισημαίνουν ότι η προσέγγισή του αποφεύγει την «ηρωοποίηση» ή τη «δαιμονοποίηση» των γυναικών που εργάζονται στο σεξ – αντιθέτως, τις τοποθετεί στο δικό τους χώρο, με αυτονομία.
Υπάρχει ωστόσο και η κριτική ότι ο φωτογράφος, ως άνδρας και ως «καλλιτέχνης», δεν μπορεί να αποφύγει εντελώς τη δύναμη του βλέμματος – δηλαδή το πώς η φωτογράφιση καθορίζει, με κάποιον τρόπο, τη θέση του υποκειμένου. Η ιστοριογραφία καλεί σε συνειδητοποίηση του πώς λειτουργεί η απεικόνιση και η εξουσία στη φωτογραφία.

Το έργο του Thiry μας υπενθυμίζει ότι η εργασία στο σεξ ή η «νυχτερινή ζωή» δεν είναι μόνο θέμα σκιάς αλλά και ανθρώπινης εμπειρίας, αξιοπρέπειας, επιλογών.

Η καλλιτεχνική ματιά μπορεί να ανοίξει δρόμους κατανόησης του «περιθωρίου» ως μέρος της κοινωνίας και όχι ως απλώς «εκτός».
Σήμερα, καθώς η συζήτηση για τα δικαιώματα των εργαζομένων στο σεξ, για την ορατότητα των φύλων, για τις κοινωνικές ανισότητες εξελίσσεται, η εικόνα-ιστορία έχει σημασία: πώς βλέπουμε και πώς αποτυπώνουμε τον άλλο/την άλλη.
Το «βλέμμα των ιερόδουλων» – στον βαθμό που είναι βλέμμα με αυτοπεποίθηση και όχι αμυντικό – γίνεται σύμβολο για το πώς η κοινωνία μπορεί να επαναπροσδιορίσει την αξιοπρέπεια πέρα από τα στερεότυπα.
Τέλος, για τους μελετητές της φωτογραφίας, της κοινωνιολογίας ή της ιστορίας, το έργο του Thiry προσφέρει τεκμήρια για τη μεσαία περίοδο του 20ού αιώνα: για την αλλαγή του νυχτερινού κόσμου, για την εικόνα του σώματος κ για τις σχέσεις εξουσίας.

• Flashbak – The Prostitutes’ Gaze: The Integrity of Mid-Century Sex Workers (NSFW)
  Αναλυτικό άρθρο (στα αγγλικά) για τον Georges Thiry, το έργο του με τις «good time girls» και το κοινωνικό πλαίσιο των φωτογραφιών του. Διάβασε το άρθρο στο Flashbak
• Bored Reading – Παρουσίαση του άρθρου για τον Thiry και τις ιερόδουλες
  Αναδημοσίευση/σύνδεσμος προς το κείμενο του Flashbak με σύντομη εισαγωγή για τον Thiry, το έργο του στο Βέλγιο και τον αριθμό των αρνητικών που παρήγαγε. Δες την παρουσίαση στο Bored Reading
• Lumière des Roses – Έκθεση «Georges Thiry et les filles de joie» (2014)
  Σελίδα της γκαλερί που παρουσιάζει την έκθεση με τις φωτογραφίες του Thiry και σύντομο κείμενο για το πώς δούλευε, το Rolleiflex και την παραγωγή των 40.000 αρνητικών. Επισκέψου τη σελίδα της έκθεσης
• ExpositionPhoto.fr – Georges Thiry et les filles de joie
  Γαλλικό άρθρο για την έκθεση στη Galerie Lumière des Roses· δίνει ιστορικό πλαίσιο, ημερομηνίες και συνοπτική περιγραφή του ύφους και των θεμάτων του Thiry. Διάβασε το κείμενο στο ExpositionPhoto.fr
• Actuphoto – Exposition «Georges Thiry et les filles de joie»
  Σύντομη ανακοίνωση για την έκθεση στο Montreuil, με τίτλο, τοποθεσία, ημερομηνίες και πλαίσιο της παρουσίασης των φωτογραφιών. Δες την ανακοίνωση στο Actuphoto
• L’Œil de la Photographie – Georges Thiry and the Good Time Girls
  Φωτογραφικό online περιοδικό που παρουσιάζει το έργο «Georges Thiry and the Good Time Girls» και σχολιάζει το βλέμμα, την ατμόσφαιρα και τη σχέση του με τις ιερόδουλες. Δες το άρθρο στο L’Œil de la Photographie
• Photography-Now – Georges Thiry and the Good Time Girls (έκθεση)
  Καταχώριση της έκθεσης με βασικές πληροφορίες (ημερομηνίες, γκαλερί, πόλη) και σύντομη περιγραφή για τον Thiry και τα «good time girls». Προβολή της έκθεσης στο Photography-Now
• Photography-Now – Σελίδα καλλιτέχνη Georges Thiry
  Συνοπτικό προφίλ του φωτογράφου, με λίστα εκθέσεων και αναφορά στην έκθεση «Georges Thiry and the Good Time Girls». Προφίλ του Thiry στο Photography-Now
• Anam
  " F o l l o w   U s "  :      
  
  #AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
  Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.