Όταν οι Ασθένειες Έγραψαν Ιστορία στη Μόδα

Από τη Σύφιλη στις Περούκες: Η Κρυφή Σχέση Υγείας και Στυλ

Όταν η Υγεία Ράβει Ρούχα: Οι Ασθένειες που Έντυσαν την Ιστορία

Ο Edward Jenner μεταξύ ασθενών στο Κέντρο Ευλογιάς και Εμβολιασμού .Χαρακτικό όπου εμφανίζονται άνθρωποι συγκεντρωμένοι γύρω από έναν γιατρό ή πρόσωπο που κάνει εμβολιασμό. Φαίνονται ρούχα εποχής (πιθανόν 18ου-19ου αιώνα), περίβλημα με ρούχα που καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματος. Μια σκηνή δημόσιας ή κοινωνικής συγκέντρωσης γύρω από την ιατρική διαδικασία.

Από την Ευλογιά στα Ψηλά Τακούνια: Πώς οι Ασθένειες Άλλαξαν για Πάντα την Ιστορία της Μόδας

Φυματίωση: Η ασθένεια που έγινε αισθητικό ιδανικό

Στον 19ο αιώνα, η Tuberculosis θεωρούνταν η “λευκή πανούκλα” και έπληττε κυρίως αστικές, πυκνοκατοικημένες κοινωνίες.

Η ασθένεια έδινε μια χαρακτηριστική όψη: λεπτό σώμα, ωχρό πρόσωπο, ρόδινα μάγουλα και μεγάλα, γυαλιστερά μάτια. Αυτό που σήμερα θα το λέγαμε “αρρώστια” τότε θεωρούνταν σχεδόν αισθητικό ιδανικό. Οι γυναίκες μιμούνταν τα συμπτώματα: σφίγγοντας περισσότερο τους κορσέδες για να φαίνονται λεπτότερες και αδυνατίζοντας τη μέση τους μέχρι την εξάντληση, χρησιμοποιώντας πούδρες για να δείχνουν πιο χλωμές και ρουζ για να μιμηθούν την «πυρετώδη» κοκκινίλα. Η “consumption chic” είχε συνδεθεί με την υψηλή κοινωνία και τους καλλιτέχνες – οραματιζόταν την αρρώστια σαν δείγμα πνευματικότητας. Αυτή η ρομαντική εικόνα της φυματίωσης διαμόρφωσε για δεκαετίες την αισθητική του σώματος και των ρούχων, μέχρι να γίνει σαφές ότι πρόκειται για θανατηφόρα ασθένεια.

Ο Edward Jenner χορηγεί εμβόλιο κατά της ευλογιάς. Ο ίδιος είχε εμβολιαστεί ως παιδί από γιατρούς ακολουθώντας τις ιδέες της Λαίδης Mary Wortley Montagu.

Η “Αρρωστημένη Ομορφιά” του 19ου Αιώνα

• Παράδειγμα: Η διάσημη ποιήτρια Elizabeth Barrett Browning ήταν γνωστή για την «φθισική» της όψη – λεπτή, ωχρή και με μεγάλα μάτια – χαρακτηριστικά που τότε θεωρούνταν «ρομαντικά».

• Ιστορικό στοιχείο: Η φυματίωση (Tuberculosis) ονομαζόταν “White Plague” και ενέπνευσε ακόμη και συγγραφείς, όπως τον Thomas Mann στο “The Magic Mountain” (1924), όπου το σανατόριο γίνεται σκηνικό πνευματικότητας και αισθητικής.

• Σημαντικό: Η μόδα των πολύ σφιχτών κορσέδων και των ωχρών προσώπων με ρουζ (η «κατάχρηση» καλλυντικών) ήταν άμεση μίμηση των συμπτωμάτων της νόσου.

Η εικόνα είναι ένα πορτρέτο της Marie-Louise της Αυστρίας , της δεύτερης συζύγου του Ναπολέοντα Α' και αυτοκράτειρας της Γαλλίας της ζωγράφου  Elisabeth Louise Vigée Le Brun (1782)

Μικροβιοφοβία και κοντύτερα φορέματα

Στις αρχές του 20ού αιώνα, με την πρόοδο της μικροβιολογίας και των ιδεών του Louis Pasteur και του Robert Koch, ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι οι ασθένειες δεν είναι “κακός αέρας” αλλά μικρόβια που μεταφέρονται μέσω σωματικών υγρών και ρούχων. Τα γυναικεία φορέματα του 19ου αιώνα με τους τεράστιους ποδόγυρους «σκούπιζαν» τις βρώμικες πόλεις, μεταφέροντας παθογόνα. Η μικροβιοφοβία οδήγησε στην ανύψωση των ποδόγυρων, στη μείωση του όγκου των φορεμάτων και στην προτίμηση υφασμάτων που πλένονται ευκολότερα. Στις αρχές του 20ού αιώνα γεννήθηκαν οι πρώτες “υγιεινές” σιλουέτες και αργότερα η Coco Chanel έδωσε νέα πνοή στα άνετα, κοντύτερα και πιο πρακτικά ρούχα, που μπορούσαν να καθαριστούν και να φορεθούν καθημερινά χωρίς να θεωρούνται ανάρμοστα.

Γυναικεία μόδα της Βικτωριανής εποχής, πιθανότατα από τη δεκαετία του 1860

Όταν τα Μικρόβια Μίκρυναν τα Φορέματα

• Παράδειγμα: Μετά την ανακάλυψη του Louis Pasteur (1860s) ότι τα μικρόβια μεταδίδονται με τα υγρά και τα ρούχα, οι γιατροί προειδοποιούσαν για τους «ποδόγυρους-σφουγγαρίστρες» που έσερναν οι γυναίκες στις πόλεις.

• Ιστορικό στοιχείο: Το 1910 η Ladies Home Journal στις ΗΠΑ δημοσίευσε οδηγίες για «υγιεινή γυναικεία ενδυμασία».

• Σημαντικό: Η Coco Chanel, τη δεκαετία του 1920, εισήγαγε jersey υφάσματα – ελαφριά, πλενόμενα – και κοντύτερες φούστες, κάτι αδιανόητο για τα προηγούμενα χρόνια.

Γυναικεία μόδα της βικτοριανής εποχής, συγκεκριμένα της δεκαετίας του 1870 και του 1880, γνωστής ως εποχή της "φούστας με ουρά" (bustle era). 

Σύφιλη, περούκες και… κωδικοί ευπρέπειας

Η Syphilis εξαπλώθηκε ραγδαία στην Ευρώπη από τον 16ο αιώνα. Ένα από τα χαρακτηριστικά της νόσου ήταν η απώλεια μαλλιών και το παραμορφωμένο δέρμα στο κεφάλι. Έτσι οι άντρες, ιδίως οι ευγενείς και οι στρατιωτικοί, άρχισαν να φορούν περούκες για να καλύπτουν τα συμπτώματα και να δείχνουν “καθωσπρέπει”. Οι περούκες σύντομα έγιναν σύμβολο κύρους και “καλής κοινωνίας” και απέκτησαν άτυπους κώδικες ευπρέπειας: διαφορετικά στυλ, μήκη, χρώματα για κάθε κοινωνική θέση. Ο King Louis XIV και ο King Charles II της England διέδωσαν την τεράστια, λευκή, πουδρισμένη περούκα, που μετατράπηκε από ανάγκη σε σύμβολο εξουσίας. Έτσι, μια ασθένεια που προκαλούσε στίγμα έγινε ο λόγος για μια από τις πιο διάσημες μόδες της ιστορίας.

Η εικόνα απεικονίζει τον Λουδοβίκο ΙΕ΄, Βασιλιά της Γαλλίας και της Ναβάρρας (1715-1774), σε πορτρέτο του Maurice Quentin de La Tour. Ένα πορτρέτο ευγενή στην Ευρώπη του 18ου αιώνα, φοράει περούκα σε ανοιχτό χρώμα (λευκή ή ανοιχτό γκρίζο), με μπούκλες στα πλάγια και κομψό styling. Φαίνεται η μόδα των περουκών στη βασιλική αυλή, με επιμελημένο σύνολο και ένδυση που δείχνει πλούτο.

Η εικόνα είναι ένα πορτρέτο της  Lady Graham, ζωγραφισμένο από τον Thomas Gainsborough το 1777.Περούκα με όγκο και όμορφα διαμορφωμένες μπούκλες. Το φόρεμά της πιθανόν έχει δαντέλα ή στολίδια — δείχνει μόδα αυλής ή υψηλής κοινωνικής τάξης.

Περούκες Εξουσίας: Από τη Σύφιλη στη Μόδα

• Παράδειγμα: Ο βασιλιάς Louis XIV της Γαλλίας άρχισε να χάνει τα μαλλιά του από σύφιλη στα 17 του και καθιέρωσε τη μακριά, πουδρισμένη περούκα στο παλάτι των Βερσαλλιών.

• Ιστορικό στοιχείο: Το 1655 περίπου, ο βασιλιάς Charles II της Αγγλίας αντέγραψε το στιλ αυτό, με αποτέλεσμα να γίνει must στους ευγενείς.

• Σημαντικό: Μέχρι τον 18ο αιώνα, υπήρχε «κώδικας» για τα χρώματα: οι δικαστικοί φορούσαν λευκές, οι στρατιωτικοί πιο κοντές, οι ευγενείς τεράστιες με μπούκλες.

Η εικόνα είναι ένα πορτρέτο της Μαρίας Αντουανέτας, βασίλισσας της Γαλλίας και συζύγου του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ΄,έργο του Jean-Baptiste André Gautier-Dagoty.  Πορτρέτο με πολύ ψηλή περούκα εποχής rococo ή baroque, πολύ εντυπωσιακή. Φορά επίσης επίσημο φόρεμα με διακοσμητικά και πιθανόν κοσμήματα.

Ευλογιά και τα «καπέλα εμβολιασμού»

Μετά τις πρώτες προσπάθειες εμβολιασμού για την Smallpox, η μόδα αγκάλιασε την “πρόοδο” με ιδιαίτερο τρόπο. Στη France του 18ου αιώνα, οι κυρίες της αυλής εμφανίστηκαν με περίτεχνα καπέλα και χτενίσματα που ονομάστηκαν pouf à l’inoculation για να δηλώσουν ότι είχαν εμβολιαστεί – ήταν ένα είδος δημόσιας επίδειξης “προόδου” και κοινωνικού status. Παράλληλα, οι ουλές από την ευλογιά κάλυπτανται με επιπλέον πάουδρα και beauty patches, που, όπως είπαμε, είχαν γίνει σχεδόν “υποχρεωτικά” στην ανώτερη τάξη. Εδώ βλέπουμε πώς η μόδα λειτούργησε ως δημόσιο statement για την ιατρική πρόοδο αλλά και ως κάλυψη για τα ίχνη μιας τρομακτικής ασθένειας.

Η εικόνα απεικονίζει τον Edward Jenner να χορηγεί το πρώτο εμβόλιο ευλογιάς, ένα ιστορικό γεγονός που οδήγησε στην εξάλειψη της ασθένειας. 

Εμβολιασμός με Στυλ: Τα Καπέλα της Προόδου

• Παράδειγμα: Η Marie Antoinette και οι κυρίες της αυλής της φορούσαν pouf à l’inoculation – ένα περίτεχνο χτένισμα με διακοσμητικά που έδειχνε ότι είχαν εμβολιαστεί κατά της ευλογιάς.

• Ιστορικό στοιχείο: Μετά τον πρώτο επιτυχημένο εμβολιασμό του Edward Jenner (1796), η ιδέα του «μοντέρνου» εμβολιασμού πέρασε και στη μόδα.

• Σημαντικό: Τα beauty patches (μαύρα αυτοκόλλητα σχήματα στο πρόσωπο) κάλυπταν ουλές ευλογιάς, αλλά ταυτόχρονα έγιναν «must» αξεσουάρ.

The Morning or Lady at her Toilet - Gilles Edme Petit (after 1734).Φαίνεται το πρόσωπο με λεπτές λεπτομέρειες ένδυσης εποχής, πιθανόν να προσπαθεί να κρύψει ή να καλύψει ουλές ή σημάδια. Ρούχα διακοσμημένα και προσεγμένα, φορώντας κοσμήματα ή στολίδια στο κεφάλι.

Covid-19: Η μάσκα ως νέα κανονικότητα

Η πανδημία COVID-19 έδειξε στον 21ο αιώνα κάτι που ο κόσμος είχε ξεχάσει: οι ασθένειες αλλάζουν όχι μόνο την υγεία μας αλλά και το στυλ μας. Στην αρχή η μάσκα ήταν απλώς μέτρο προστασίας, αλλά πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε fashion accessory. Μεγάλοι οίκοι μόδας παρουσίασαν designer μάσκες με μοτίβα, λογότυπα, ακόμη και κρύσταλλα. Τα υφάσματα έγιναν πιο “αντιβακτηριακά” ή εύκολα πλενόμενα, ενώ οι γραμμές των ρούχων έγιναν πιο άνετες για να προσαρμοστούν στον νέο τρόπο ζωής του lockdown και της τηλεργασίας. Όπως ακριβώς οι περούκες έγιναν σύμβολο κοινωνικής θέσης τον 17ο αιώνα, έτσι και οι μάσκες έδειξαν ποιος έχει πρόσβαση σε “καλές” ή “μοδάτες” επιλογές προστασίας. Η μάσκα έγινε το νέο σύμβολο συλλογικής εμπειρίας, υγείας αλλά και στυλ.

Η εικόνα είναι η «Αλληγορία της Προσομοίωσης» (Allegory of Simulation), ένας πίνακας του Ιταλού καλλιτέχνη Lorenzo Lippi, που δημιουργήθηκε το 1640.  Κρατά μια μάσκα στο χέρι της, ενώ το πρόσωπό της φαίνεται καθαρό. Το φόρεμά της είναι απλό αλλά με κομψότητα της εποχής του μπαρόκ. Φαίνεται να υπάρχει σύμβολο ή νόημα πίσω από τη μάσκα.

Μάσκες Υψηλής Ραπτικής στον 21ο Αιώνα

• Παράδειγμα: Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι οίκοι Louis Vuitton, Gucci, Burberry έβγαλαν μάσκες με logos και designer prints.

• Ιστορικό στοιχείο: Η ιαπωνική street fashion είχε ήδη από τη δεκαετία του ’90 την «κουλτούρα μάσκας» για ιώσεις – η Δύση απλώς την ανακάλυψε ξανά το 2020.

• Σημαντικό: Παράλληλα, το athleisure (άνετα ρούχα για μέσα/έξω) εκτοξεύτηκε, με τις εταιρείες να φτιάχνουν αντιβακτηριακά υφάσματα και «μάσκες-κοσμήματα».

Από συλλογή haute couture του Schiaparelli SS2024. Το μοντέλο φορά μια μάσκα μαζί με εξωτικό σχέδιο – η μάσκα είναι μέρος της φιλοσοφίας του look, συμβαδίζει με έντονα κοσμικά ή φουτουριστικά στοιχεία στο υπόλοιπο σύνολο., η οποία παρουσιάστηκε κατά την Εβδομάδα Υψηλής Ραπτικής του Παρισιού. 

Η Υγεία ως Σχεδιαστής Μόδας

Από την ευλογιά και τη φυματίωση μέχρι τη σύφιλη και την COVID-19, οι ασθένειες έχουν αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία της μόδας. 

Από τους κορσέδες της «φθισικής κομψότητας» έως τις μάσκες των οίκων μόδας, η υγεία και οι ασθένειες έχουν διαμορφώσει όχι μόνο το σώμα αλλά και τα ρούχα μας. Η ιστορία δείχνει ότι η ανάγκη – πρόληψη, κάλυψη, δήλωση status – γίνεται στυλ και πολλές φορές σύμβολο εξουσίας.

Πορτραίτο της Ισπανίδας Κόντεσας Giat Otaso😅 του Έλληνα ζωγράφου Ζώνα Μέμου😜 της ύστερης μπαρόκ περιόδου, 16ος αιώνας .Ένα εξαιρετικά σπάνιο δείγμα του πρώιμου μπαρόκ πορτραίτου από τον μυστηριώδη Έλληνα καλλιτέχνη Ζώνα Μέμου👀. Το έργο απεικονίζει την Κόντεσα Giat Otaso👻 της Ισπανίας, γνωστή για το εκκεντρικό της στιλ και την εμμονή της με τις μάσκες. Η κοντέσα εικονίζεται με επιβλητική λευκή πούδρα στο πρόσωπο, περίτεχνη περούκα και μαύρο καπέλο, ενώ η μάσκα που φοράει – σύμβολο της «κοσμικής σεμνότητας» της εποχής – αποτελεί χαρακτηριστικό της αινιγματικής προσωπικότητάς της. Η μακριά φούστα με τις βαριές πτυχώσεις, ζωγραφισμένη με ιδιαίτερο βάθος, προδίδει την ικανότητα του Μέμου🙈🙉🙊 να αποτυπώνει την υφή των υφασμάτων και το κοινωνικό status της εικονιζόμενης.😄😄😄

Αυτό που ξεκινά ως μέτρο ανάγκης – κάλυψη ουλών, πρόληψη μόλυνσης, δήλωση εμβολιασμού – μπορεί να μετατραπεί σε αισθητικό ιδανικό και, με τον χρόνο, σε κοινωνικό σύμβολο. Η ιστορία της μόδας είναι, τελικά, και ιστορία της υγείας μας.

" F o l l o w   U s "  :   

#AI#BLACK&WHITE#DIGITAL#DRAWING#EROTICHUMOR#FUMETTI#ILLUSTRATION#PARODY#PORNART#PRINTS#SCULPTURES#VINTAGE#ΘΕΜΑΤΙΚΑ#ΠΙΝΑΚΕΣ#ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ#ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ#ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ#ΧΑΡΑΚΤΕΣ
Read More: Ανακαλύψτε πώς ο ερωτισμός εκφράζεται μέσα από την τέχνη, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Εξερευνήστε τα έργα και τους καλλιτέχνες που αποκάλυψαν την ομορφιά και την ένταση των ανθρώπινων συναισθημάτων.