ΤελώΝια & μύΘοΙ

Κατά τις δοξασίες των ανατολικών λαών τα τελώνια είναι δαιμονικά όντα προικισμένα με πολύ μεταμορφωτική δύναμη, όχι πάντα επιβλαβή για τους ανθρώπους, αλλά κυρίως με διάθεση να πειράζουν, να ενοχλούν και να φοβίζουν. Κατά τις δοξασίες εισέρχονται νύκτα στις οικίες και παραλαμβάνουν τους κοιμώμενους (επί τω πλείστον) παιδιά και τους μεταφέρουν σε απόμακρα μέρη για να διασκεδάσουν από την έκπληξη που θα αισθανθούν οι αφυπνιζόμενοι ή ακόμη αντ΄ αυτών κρύβουν αντικείμενα της οικίας για να εκνευρίσουν τους κατόχους αυτών.

Παρουσιάζονται με μορφή γάτας, σκύλου, πιθήκου αλλά και ως άνθρωποι πελώριοι και τρομεροί ή σαν όμορφες κοπέλες. Ζουν συνήθως σε φρεάτια, πηγάδια, σπήλαια, γεφύρια, ανεμόμυλους και σε ερείπια. Γενικά έχουν πολλές ομοιότητες με τα αερικά, τα τζίνια, τους βρυκόλακες, τους καλικάντζαρους, τα χαμοδράκια, τους ανασκελάδες κλπ.

Στην εκκλησιαστική γλώσσα αποτελούν πονηρά πνεύματα που συναντούν καθ΄ οδό οι ψυχές όταν αποδημούν: «Τα πνεύματα αυτά ανακρίνουν τις ψυχές και των μεν δικαίων παραδίδουν στους αγγέλους οι οποίοι και θα τις οδηγήσουν στη συνέχεια στο Παράδεισο, ενώ των αδίκων τις οδηγούν τα ίδια αυτά στον Άδη».

Ως αντίστοιχα τέτοια τελώνια οι Έλληνες ναυτικοί αναγνωρίζουν μόνο τους Άγιους Νικόληδες ή Νικολήδες και τη Γοργόνα, την αδελφή του Μεγαλέξανδρου.