ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΓΚΡΕΚΟ

"...Πιστεύω ότι το αστικό καθεστώς είναι ανίκανο πια
να ρυθμίσει τις σύγχρονες ανάγκες κι ανησυχίες
του κοινωνικού συνόλου διότι:
Ο ι κ ον ο μ ι κ ώ ς
- στηρίζεται στη λ η σ τ ρ ι κ ή ατομική οργάνωση
της παραγωγής και στην ά ν ι σ η κατανομή του πλούτου.

Κ ο ι ν ω ν ι κ ώς -
δεν υπάρχει πια καμία η θ ι κ ή
που να στηρίζει τις σ χ έ σ ε ι ς των ανθρώπων.

Π ο λ ι τ ι κ ώ ς -
η άρχουσα τάξη διαχειρίζεται την πολιτική εξουσία
προς όφελος της, εις βάρος της μεγίστης πλειονοψηφίας
του λαού και αποδείχνεται μ ά τ α ι η
Δεν υ π ά ρ χ ε ι πια στο αστικό καθεστώς
ένα ανώτερο ι δ α ν ι κ ό που να δίνει ευγένεια
και συνοχή στις ενέργειες των ατόμων και των κρατών.

Δεν υπάρχει πίστη -
δηλαδή ένας υ π ε ρ α τ ο μ ι κ ό ς ρ υ θ μ ό ς
που να ρ υ θ μ ί ζ ε ι τις σκέψεις, τα αισθήματα
και τις πράξεις των ατόμων.

Η αστική τάξη γκρέμισε τη φεουδαρχία, απέδωσε
- σε θαυμαστή ποσότητα και ποιότητα -
ό,τι μπόρεσε στη σκέψη, στην τέχνη,
στην επιστήμη και στην πράξη.
Τώρα διαγράφει τη μοιραία καμπύλη προς τα κάτω.

Ζούμε την παρακμή τούτη κι επομένως είναι
πολύ δ ύ σ κ ο λ ο να την αντιληφθούμε.
Όμως, τόσο είναι γοργή η αποσύνθεση, ώστε
και οι πιο παχύδερμοι αρχίζουν να ανησυχούν.

Και διαγράφονται φανερά δύο ειδών προσπάθειες:

1. Άλλοι μάχουνται να συγκρατήσουν το αστικό καθεστώς,
πολεμώντας κάθε αντίθετη ενέργεια και πράξη.

2. Άλλοι μάχουνται να το ρίξουν, αντικαθιστώντας το
με νέο - κατά την πεποίθηση τους δικαιότερο
και εντιμότερο -καθεστώς.

Ποια τ ά ξ η θα διαδεχτεί το αστικό καθεστώς;

Ακλόνητα πιστεύω η τάξη των ε ρ γ α ζ ο μ έ ν ω ν:
Εργάτες, αγρότες και πνευματικοί παραγωγοί.
Η τάξη αυτή πέρασε το πρώτο στάδιο
-της φ ι λα ν θ ρ ω π ί α ς.
Δεν αποτείνεται πια, όπως πριν από ένα αιώνα,
στην φιλανθρωπία των πλουσίων,
δεν ζ η τ ά ε ι πια ε λ ε η μ ο σ ύ ν η.

Πέρασε έπειτα στο δεύτερο στάδιο
- της δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς.
Δε ζητάει πια να καταλάβει την αρχή..
γιατί αυτό είναι το δίκαιο.

Βρίσκεται στο τρίτο και τελευταίο στάδιο:
Π ι σ τ ε ύ ε ι τώρα πως θα πάρει την εξουσία,
γιατί τέτοια είναι η ιστορική ανάγκη..."

Κι έτσι βρισκόμαστε σήμερα στο κρίσιμο σημείο,
όπου μιά τάξη, παρ' όλη την εξωτερική ισχυρότατη
εμφάνισή της, τρεκλίζει, σ α λ ε ύ ο υ ν τα θ ε μέ λ ι α της,
έχασε την ψυχική της συνοχή -κι αποσυντίθεται.

Μιά άλλη τάξη σ υ ν τ ά ζ ε τ α ι, οργανώνεται,
π ι σ τ ε ύ ε ι.
Μα δεν οργανώθηκε ακόμα εντελώς,
δεν εφωτίστηκε ακόμα όλη,
δεν έλαβε ακόμα τέλεια συνείδηση της δύναμής της
-διατελεί ακόμα σκλάβα του σαπημένου κολοσσού.

Οι παλιές αξίες έχασαν την πίστη που τις εστήριζε και
τους έδινε νόημα και κύρος- οι νέες αξίες
δημιουργούνται ολοένα,
δεν πήραν ακόμα τη σταθερή τους μορφή.

Ποιό είναι το χ ρ έ ο ς μας;
Να ετοιμαζόμαστε.

Πώς;
Μορφώνοντας σαφή ι δ έ α της ιστορικής στιγμής
που περνούμε, φωτίζοντας το λαό και δίνοντας νέο,
υψηλότερο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο στις έννοιες
της εργασίας, της δικαιοσύνης και της αρετής.

'Ετσι μονάχα θα μπορέσουν οι μάζες να' ναι έτοιμες
να μεταβούν απο τη συναίστηση των δικαιωμάτων τους
στην πραγμάτωση των υποχρεώσεών τους.
'Ετσι μονάχα, όταν θα' ρθει η μοιραία στιγμή,
θα μπορέσουν ν' αναλάβουν ε υ θ ύ ν ε ς.

Ο α γ ώ ν α ς, όπως τον αντιλαμβάνουμαι,
δεν είναι απλώς οικονομικός. Η οικονομική χειραφέτηση
είναι μονάχα μ έ σ ο για την ψυχική και πνευματική
χειραφέτηση του ανθρώπου.

N. Kαζαντζάκης